49-50

Recommendations

Info

türk tabipleri birliðim e s l e k i s a ð l ý k v e g ü v e n l i k d e r g i s iRucht, protesto eylemlerini “devlet dışı öznelerineleştirilerini veya karşı duruşlarını ifade etmelerinisağlayan; formüle edilmiş bir toplumsal ya dasiyasal amaçla bağlantılı kolektif ve kamusaleylemler” olarak tanımlamaktadır (8, s: 19; 9, s:23). Rucht’un tanımından hareketle Schmidt veWilhelm, kolektif ve kamusal protesto eylemlerinidiğer protesto formlarından ayırıp özelleştirir.Yazarlar, konusu somut bir yanlışlığa karşı çıkmaklasınırlı protestolardan farklı olarak, kolektif vekamusal protesto eylemlerinin toplumun değer sistemleriyleveya maddi temelleriyle ilgili değişiklikleriamaçladığını vurgular (10, s: 4). Bu tür protestoeylemlerinin toplumsal hareketler tarafındansiyasal erk merkezlerini etkilemek üzere tercih edilenbir yöntem olması da Schmidt ve Wilhelm’inaltını çizdiği nitelikle ilişkilidir.Son yıllarda, Türkiye’de de, kolektif ve kamusalnitelikli protesto eylemleri, özelleştirmelerekarşı yapılan işçi eylemlerinden köylülerin HES’leriprotesto gösterilerine kadar çok çeşitli formlardayaygınlaştı. Türkiye’de bu eylem türünün yaygınlaşmasındarolü olan iki temel faktörden ilkikurumsal-geleneksel siyasal katılma kanallarınıntümü ile tıkanmış olmasıdır. Hayati önemdekikonularda dahi parlamento içi muhalefet partileriningörüşlerinin ve eleştirilerinin siyasal iktidartarafından dikkate alınmaması, bu tıkanıklığa işareteden pek çok göstergeden sadece birisidir. Parlamentoiçi muhalefeti temsil eden siyasi partilerinörgütsel yapılarından ve siyasal duruşlarından kaynaklananzaafların ve yetersizliklerin payını da bubağlamda vurgulamak gerekir.Haziran Direnişi üzerine yapılan hemen hementüm değerlendirmelerde üzerinde durulan diğerfaktör, kamusal yaşam alanını yıllardır yağmalayansiyasi iktidarın, özel yaşam alanını da daraltmayayönelik hamlelerinin son dönemde yoğunlaşmasıdır.İçki yasağından kürtaj yasağına kadar özelhayatın tüm alanlarına el uzatan siyasal erkin, baskıcıve vesayet altına alıcı müdahalelerinin toplumupatlama noktasına getirmesidir. Bu süreçtegelişen Haziran Direnişi de literatürdeki kolektifkamusalnitelikli protesto eylemleri niteliğindeözgün bir kitlesel eylemlilik olarak değerlendirilebilir.Siyasal katılmanın işlevi ile Haziran Direnişi’ningüncel ve tarihsel değeri arasında kurabileceğimizilişkiye, Eroğul’un şu saptaması ışık tutuyor:“Siyasal katılma, tarihin oyuncağı olmaktankurtulup onun bilinçli yapımcısı durumuna gelmektir.İnsanlaşma denen süreç de özünde, bundanbaşka bir şey değildir” (11, s: 232).Siyasal katılma araştırmalarında başka değişkenlerinyanı sıra yaş, cinsiyet, gelir ve eğitimdüzeyi ve mesleki statü gibi sosyo-demografikdeğişkenlerin katılma davranışı üzerindeki etkileriüzerinde yıllardan beri durulmaktadır. Bireylerineğitim, gelir ve mesleki statü düzeyi yükseldiğioranda, aktif katılım eğiliminin de arttığı genel bireğilim olarak kabul görmektedir (12; 13, s: 323;14). Bireyler, siyasetin kendi yaşamları üzerindekietkisini önemsediği; siyasal değerlendirme yapmayeteneğine ve siyaseti etkileme şansına güvendiğive siyasal katılım kendi sosyal çevrelerinde normolarak geçerli olduğu oranda daha yüksek katılmaeğilimi göstermektedir (12; 15, s: 35). Çok sayıdaalan araştırması, eğitim düzeyi ile siyasal katılmasıklığı arasında doğrusal bir ilişki bulunduğunugöstermektedir (11; 12; 15; 16, s: 83). Siyasalkatılmada eğitim, etkisi doğrudan doğruya görülentemel bir öğedir (11, s: 233). Ancak eğitim düzeyifaktörü dışında yaş, cinsiyet, mesleki statü gibideğişkenlerin siyasal katılma eğilimi üzerindekietkisi konusunda 1990’lı yılların başlarından buyana literatürde daha temkinli bir yaklaşım gözlenmektedir.Opp ve Finkel’in (16, s: 83) vurguladığı gibi,görgül araştırmalarda demografik değişkenlerleprotesto eylemlerine katılım arasında ilişkiselliklerkurulsa da, bu ikisi arasında mutlak bir etkileşimolduğu iddia edilemez. Örneğin formel eğitimdüzeyi yüksek olanların politik angajmanının dahaaz eğitimlilere göre her zaman ve her toplumdadaha güçlü olması beklenemez. Yüksek öğrenimlilerinsiyaseten daha sık angaje olması, yükseköğrenim diplomasıyla birlikte gündeme gelenbaşka faktörlerle de ilişkili olabilir; söz gelimi iyieğitimli kişiler, politik etkilerinin daha yüksek olacağıkanaatini taşıdıkları için daha sık katılma davranışıgösteriyor olabilirler (a.k.).Kadınların siyasal katılma davranışı konusundaalanda uzun süredir egemen olan görüş, kadınlarınerkeklere kıyasla zayıf katılma eğilimi gösterdiğiyönünde idi. Bu tez, “ana akım siyasal katılma literatüründe”kadınların cinsiyete bağlı farklı sosyalizasyonları,farklı yaşam koşulları ve zorlukları ve54Temmuz-Aralık 2013
türk tabipleri birliðim e s l e k i s a ð l ý k v e g ü v e n l i k d e r g i s ifarklı yapısal bariyerler gibi argümanlaradayandırılıyordu (17,s: 131-38). Son yıllardakadınların siyasal katılma davranışıyla ilgili bugeleneksel yaklaşım da eleştirilmekte ve gözdengeçirilmektedir. Westle’nin argümanlarını destekleyenbir yaklaşımla Marien ve arkadaşları, kadınlarınsiyasal katılım düzeyinin düşüklüğünün, ağırlıklıolarak geleneksel katılma yollarının onlarakapalı olmasından kaynaklandığı ve bu nedenlekadınların alternatif katılma yollarına yöneldiğigörüşündedir. Geleneksel siyasal katılma biçimlerinekadınlar düşük düzeyde katılsa da, alternatifkatılma biçimlerine katılım düzeyi incelendiğindetam tersi bir tablo ile karşılaşılmaktadır (18).Bu ve benzeri tartışmalarla sosyo-demografikdeğişkenlerin etkisi reddedilmemekte, ancak mutlaklaştırılmasıeğilimi eleştirilmektedir. Söz konusudeğişkenler, yakın tarihlerde yapılan araştırmalardada siyasal katılımı etkileyen faktörler arasındakullanılmaktadır. Cinsiyet, eğitim düzeyi vb. sosyodemografikdeğişkenlerin siyasal katılma davranışıüzerindeki etkilerine dair kısaca değinilen günceltartışmalar, sosyal bilimler alanındaki uygulamalıaraştırmalarda 1990’lardan bu yana ağır basanmetodolojik eğilimle de ilişkilidir. Bu eğilimin özüdaha küçük ve özelleştirilmiş gruplarla yapılanalan araştırmalarıyla, genellenmesi mümkün olmayansonuçlar pahasına, mevcut durumun gerçeğedaha yakın olarak açıklanmasının yeğlenmesidir.İzleyen bölümde bulguları özetlenen araştırma, bumetodolojik yaklaşımla ve yukarda satır başlarıylaözetlenen literatüre dayanarak gerçekleştirilmiştir.II. Alan Araştırması1. Ana kütlenin sosyo-demografikprofili1962’de kurulup önceleri Türk-İş Konfederasyonuüyesi olan Genel-İş Sendikası, 1976’da TürkiyeDevrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu’na(DİSK) katıldı. 12 Eylül darbesinden sonra DİSKve bağlı diğer sendikalarla birlikte faaliyetleri durdurulanGenel-İş, diğer DİSK sendikaları ile birlikteancak 1992’de yeniden faaliyete geçebildi.Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın Temmuz2013’te açıkladığı istatistiklere göre 748,069 işçininçalıştığı genel işler başlıklı işkolunda faaliyetgösteren Genel İş, 43,652 üyesi ile işkolunun ikincibüyük sendikasıdır. Bakanlığın 2 Şubat 2014tarihli kayıtlarına göre sendikanın toplam üye sayısı47.535’e yükselmiştir; DİSK’e bağlı sendikalararasında üye sayısı en yüksek sendika olarakGenel-İş, ülke genelinde 1000'e yakın işyerindeörgütlüdür.Sendika üyelerinin kadın-erkek dağılımındakadın işçilerin payı %12 civarındadır. Oysa Türkiye’dekadın ve erkek nüfus payları, eşit düzeydeolup, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerinegöre 2012’de Türkiye nüfusunun %<strong>49</strong>,8’i kadındır.Bilinen sosyo-ekonomik nedenlerle kadınlar, toplumsalyaşamın bütün alanları ile birlikte işgücüneve istihdama çok düşük bir düzeyde katılmaktadır.Diğer taraftan, 2012’de erkeklerde %8,5 olan işsizlikoranı, kadınlarda %10,8’e yükselmekte; gençnüfusta işsizlik oranı, erkeklerde %16,3 ikenkadınlarda %19,9’u bulmaktadır; kayıt dışı çalışmada kadın nüfusta daha yaygındır. Türkiye, işgücüpiyasasıyla birlikte toplumsal yaşamın tüm alanlarındasosyal cinsiyet eşitsizliğinin en derin olduğuülkelerden birisidir. Dünya Ekonomi Forumu’nun2012 Küresel Cinsiyet Uçurumu Raporu’na göre,Türkiye kadın erkek eşitsizliğinde, bir önceki yılagöre, iki basamak gerileyerek 135 ülke arasında124. sıraya inmiştir (19).Bakanlığın Temmuz 2013 istatistiklerine göre,Türkiye’de toplam kayıtlı işçi sayısı 11 milyon 628bin 806 iken sendikalı işçi sayısı 1 milyon 32 bin166 kişidir ve işçilerin sadece % 8,8’i sendika üyesidir.Kayıt dışı çalışan işçiler de dikkate alındığında,sendikalaşma oranı % 5,9’a düşmektedir. Türkiye’dekadınların sendikalaşma oranının erkekleregöre çok düşük düzeyde olduğu bilinmektedir.Küresel kapitalist sistemin merkez ülkelerindenAlmanya’da da kadınların sendikalaşma oranıgörece düşüktür; gençlerin, vasıfsız işçilerin veesnek çalışma biçimleri ile istihdam edilenlerinsendikal örgütlenme düzeyi de ortalamadan zayıftır(20, s: 4, 16; 21, s: 173).Genel-İş Sendikası üyeleri içinde %61’lik payla40 yaşının üzerinde olanların çoğunlukta olup, 30-39 yaş grubunun payı %30 civarındadır; 20-29 yaşgrubundaki genç işçilerin payı %9’un altındadır.Genel-İş’te ortalama üyelik süresi yüksektir; üyelerinyarısına yakını (%46,4), 5 yıl ve daha uzunsüredir ve % 24’ü 10 yıldan uzun süredir Genel-İşüyesidir. Uzun süreli üyeliğin, her sendika için arzuedilen bir durum olduğu açıktır. Genel-İş’e ortalamaüyelik süresinin oldukça uzun olmasının, araştırmaörnekleminin ekonomik durumu ve işsizlik55Temmuz-Aralık 2013
Page 1 and 2:
t u r k i s h j o u r n a l o fo c
Page 3 and 4:
türk tabipleri birliðim e s l e k
Page 5 and 6: türk tabipleri birliðim e s l e k
Page 55: türk tabipleri birliðim e s l e k
Page 69: türk tabipleri birliðim e s l e k
show all

49-50

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?