49-50

türk tabipleri birliðim e s l e k i s a ð l ý k v e g ü v e n l i k d e r g i s iANTAKYA SEMT PAZARLARINDAKENDİ ÜRETTİKLERİ TARIMSAL ÜRÜNLERİ SATAN ÇİFTÇİ PAZARCILARINDoç. Dr. Nazan SAVAŞDoç Dr. Tacettin İNANDIAr. Gör. Dr. Ersin PEKERAr. Gör. Dr. Ömer ALIŞKINMustafa Kemal Üniversitesi, Tıp Fakültesi Halk Sağlığı ADTARIMSALSAĞLIK RİSKLERİGirişÜlkemizde il ve ilçe merkezlerinde haftanın belligünlerinde semt pazarları kurulmaktadır. Pazar yerleri,pazarcıların kendi tarlasında/bahçesinde ürettiğiveya başkasının tarlasından/bahçesinden ya dahalden satın aldığı ürünleri satabildiği açık veya kapalıalanlar olarak tanımlanabilir. Pazarcılar ise köylüden(kendi bahçesinin ürününü satan), küçükesnafa (organize etmekte), emekliden öğrenciye(daha çok ek gelir amaçlı) toplumun hemen her yaşve kesimindeki insanlardan oluşmaktadır (1). Sebzecilerve Pazarcılar Federasyonu’nun (TÜSPAF)2009 yılı verilerine göre; Türkiye’de günde 550kadar pazar kurulmakta, 330 bin kadar tezgah açılmaktadır.Ancak bu tezgahların sadece 80 bini kayıtlıdır(2).Semt pazarlarında kendi tarımsal ürünlerini satışasunanların çoğunluğu köy ve beldelerde yaşamakta,kadınların çoğu ücretsiz aile işçisi konumda,erkeklerin çoğu ise kendi hesabına çalışmaktadır(3). Özellikle az topraklı ailelerin kadınları mevsimliktarım işçiliği başta olmak üzere bitkisel vehayvansal üretimin her aşamasına katılmaktadır(4).Son yıllarda kırsalda yaşayan genç nüfus tarımla uğraşmakistememekte, daha yüksek ücretli imalat vehizmet sektöründeki işlere yönelmekte ve fırsat bulduğundakente göç etmektedir (3,5). Bu göçte tarımlauğraşanların sosyal güvenceden yoksunluğu,ekonomik ve sosyal açıdan dezavantajlı olması daetkili olmaktadır (3). Yine özellikle genç kuşaktadaha belirgin olmak üzere kırsalda kadınların işgücünekatılımında belirgin düşme gözlenmektedir.Çünkü genç kızlar zaman içinde daha eğitimli halegelmekte, daha iyi bir yaşam, istihdam olanağı vetarım dışında çalışan erkeklerle evlenme arayışıiçindedir (5). Tüm bunların sonucu olarak ülke genelindetarımda çözülme gerçekleşmekte, kırsal nüfustayaşlı nüfus artmakta ve bu nüfus tarımsalfaaliyet gerçekleştirmektedir. Tarımdaki çözülmeHatay, Osmaniye ve Kahramanmaraş’ı kapsayanTR63 bölgesinde gerçekleşmemiş olup, bölgedehala en yoğun istihdam tarım sektörüdür (%30,9)ve Türkiye ortalamasından (%24,7) fazladır. Bölgedeistihdam edilen kadınların %56.8’i, erkeklerinse%22.2’si tarım sektöründe çalışmaktadır (6).Hatay’da kırsal nüfus oranı (%50.6) Türkiye’nin(%24.5) iki katından biraz fazladır (6). Şahin ve Savaş’ınyaptığı çalışmaya göre; Hatay kırsalında 15-49 yaş kadınların %49’u tarımsal üretim yapmakta,bunların %26’sı ürününü pazarlamakta ve pek çoğuda üretim sırasında bilinçsiz gübre ve pestisit kullanmaktadır(7). Oysa pestisitlere sıkça dokunan,taşıyan, temas eden ve ürünleri uygulayan herkesinbu kimyasalların toksisitesi, olası sağlık etkileri vetehlikelere karşı alınması gereken önlemler konusundada bilgi sahibi olması gerekmektedir (8).Diğer yandan, dünyada son on yılda pestisitlerin geliştirilmesiile akut intoksikasyonda azalma meydanagelmiş, dikkatler kronik intoksikasyonaçevrilmiştir (9).Kırsal alanda tarımsal üretim yaparak, ürünlerinisemt pazarlarında satan nüfusun ileri yaşlaradoğru kayması, gübreleme ve pestisit kullanımındabilinçsiz uygulamalarda bulunması ve sağlık hizmetlerindenyararlanmada yetersizlikler yaşaması;sağlık risklerinin artarak farklılaşmasına yol açabilir.Bu çalışmanın amacı Hatay merkez ilçesinde(Antakya) kurulan semt pazarlarında kendi ürettikleritarımsal ürünleri satan çiftçi pazarcıların sağlıkdurumlarını ve üretim işleriyle ilgili olabilecekriskli davranışlarını belirlemektir.78Temmuz-Aralık 2013