05.01.2015 Views

Difaaca Xuquuqda Aadanaha - East and Horn of Africa Human ...

Difaaca Xuquuqda Aadanaha - East and Horn of Africa Human ...

Difaaca Xuquuqda Aadanaha - East and Horn of Africa Human ...

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Chapitre 6<br />

<strong>Difaaca</strong> dadka galmood ahaan laga tirada badanyahay (Sexual<br />

Minorities)<br />

Arrinta ku saabsan dadka galmood ahaan laga tirada<br />

badanyahay ayaa si aad ah xasaasi uga ah Afrika.<br />

Kuwa u dooda haweenka isku galmooda (lesbian),<br />

raga isku galmooda (gay), kuwa labada jinsiba u<br />

galmooda (bisexual), jinsi-gudubka (transgender)<br />

iyo labeebka (intersex) oo dhammaantood marka<br />

la soo gaabiyo loogu yeero LGBT, ayaa kala kulma<br />

hanjabaadyo culculus dhinaca xukuumadaha iyo<br />

guud ahaanba bulshada taasoo ugu wacantahay<br />

qaddiyadda ay hormarinayaan. Xilligaan la joogo,<br />

dadka u ololeeya qaddiyaddaas ayaan ka heysan<br />

taageero dhaqdhaqaaqa ballaaran ee xuquuqda<br />

aadanaha, taasoo ah arrin niyad jab weyn u<br />

keeneysa. Dhaqdhaqaaqa LGBTI ayaa sidaas<br />

darteed waxaa horyaalla caqabado farabadan oo<br />

dibadda uga imaanaya. Hase yeeshee, waxaa jira<br />

caqabado ayaga ka dhex jirta iyo kuwa aragtiyeed oo<br />

wiiqaya awoodda ey si xeeladeysan isla markaasna<br />

xakameysan ugu socodsiinayaan arrimahooda.<br />

Qodobkaan ayaa ujeeddadiisu tahay inuu ka bixiyo<br />

muqaal guud arrimaha LGBTI asagoo keenaya<br />

fasiraadyo isla markaasna qeexaya caqabadaha<br />

horyaalla dadka arrimahaan u ololeeya, kuna xiraya<br />

shaqadooda dadaalka ballaaran ee difaacayaasha<br />

xuquuqda aadanaha iyo xuquuqdooda. 37<br />

Erey bixin<br />

Ereyada la soo gaabiyay ee LGBTI ayaa isku-jirkooda<br />

loola jeedaa haweenka isku galmooda, raga isku<br />

galmooda, kuwa labada jinsiba u galmooda, kuwa<br />

jinsi-gudubka iyo kuwa labeebka ah, kuwaas oo<br />

daboolaya jihooyin galmood iyo aqoonsi jinsi kala<br />

duwan (sexual orientations <strong>and</strong> gender identities<br />

(SOGI)). LGBTI ayaa loo tixgaliyay eray ka ballaaran<br />

“dadka jnisigooda u galmooda” (homosexual) ama<br />

“ragga isku galmooda” (gay). Waxaa loola jeedaa<br />

jiho galmood oo ka duwan waxa loo tixgaliyo<br />

nidaamka galmoodka ka dhaxeeya jinsiyada kala<br />

duwan. Ereyga lesbian waxaa loola jeeda haweenka<br />

jecel, galmood ahaana ey soo jiitaan haween kaliya,<br />

halka gay loola jeedo ragga ey soo jiitaan ragga<br />

kaliya. Shaqsiyaadka Bisexual ayaa ah kuwa jeceel<br />

ahaan iyo galmood ahaanba ey soo jiitaan rag ama<br />

haween.<br />

Ereyga kooban ee LGBTI ayaa waxaa ka mid ah<br />

noocyo aqoonsi jinsi, sida ereyga ‘jinsi-gudub’<br />

(transgender). Jinsi-gudub waxaa loola jeedaa<br />

shaqsiyaad aqoonsiga jinsigooda uusan galeyn<br />

37 Qoraalkii asalka ahaa waxaa lahaa Nora Rehmer, waxaana<br />

casriyeeyay Lynsey Allan iyo Carina Raj Maria Jacobs<br />

noocyada lab/dheddig oo ah tilmaamo badanaaba<br />

dusha laga saaro dadka marka ay dhashaan.<br />

Dhabtii, micnayaasha, waxyaabaha laga filaayo,<br />

iyo waajibaadyada la socda noocyada jinsiga ee<br />

“lab” iyo “dheddig” ayaa ah wax ay dadku malaawaaleen.<br />

Marka la barbardhigo ereyga bayoolojiga<br />

ee xubinta taranka ayaa loola jeeda xaaladaha<br />

jireed ee lahaanshaha xubnaha taranka labka ama<br />

dheddiga. Xilliga dhalashada ama ka hor ayaa ilmaha<br />

la siiyaa magac lab ama dheddig taasoo ku xiran<br />

sida qoyska, umuliyayaasha iyo/ama dhaqaatiirtu<br />

u arkaan xubintooda taranka. Dadka jinsi-gudubka<br />

ah ayaa maskax ahaan, jir ahaan, niyad ahaan,<br />

galmood ahaan iyo/ama ruux ahaan dareema in ey<br />

yihiin jinsi ka duwan kan la siiyay xilliga dhalashada<br />

ama aan waafajin karin sida ey isku aqoonsadaan<br />

labada jinsiba. 38 Dadka labeebka (intersex) ah ayaa<br />

ah shaqsiyaadka uusan “jinsigooda” caddeyn marka<br />

lagu saleeyo xubnahooda taranka ama sida ay u<br />

dhisanyihiin hidde-sideyaalkoodu (chromosomal<br />

structures). Waxaa jira xaalado iyo tilmaammo kala<br />

duwan oo ereygaan la socda. Waa ifafaale noololeed<br />

(biological syndrome). 39<br />

Caqabadaha horyaalla shaqsiyaadka<br />

LGBTI<br />

Shaqsiyaadka LGBTI loo yaqaan ayaa waxey<br />

Afrika kala kulmaan khataro iyo caqabado kala<br />

duwan. Inkasta oo sida liidata ee loo qadariyo<br />

iyo qawaaniinta takoora dadka LGTBI ey<br />

gumeystayaashii keeneen ayaa haddana waxaa<br />

maanta sida badan cambaareynta bulshada oo<br />

marmarsiyo ka dhigta diinta iyo/ama dhaqanka<br />

u muujisaa falalka iyo iskutagga dadka isku<br />

jinsiga ah kuwo “ka baxsan Afrikaanka” iyo “wax<br />

ka soo horjeeda nidaamka dabiiciga”. Inkasta<br />

oo shaqsiyaadka jinsi-gudubku, iyo xiriirada ka<br />

dhexeeya haweenka isku taga dhexdooda iyo<br />

ragga isku taga dhexdooda ey meelo badan oo ka<br />

tirsan Bariga iyo Geeska Afrika ugu jireen qaabab<br />

la aqbalay ka hor dullaankii xoogagga shisheeye<br />

ayaa haddana sida xun oo loo arko iyo qawaaniinta<br />

dambiga ka dhigeysa oo ey gumeystayaashu<br />

38 Fasiraadda qaar ka mid ah ereyadaan ayaa wali la isku<br />

heystaa ayadoo la leeyahay si habboon uma sheegayaan<br />

xaqiiqooyinka ey isku dayayaan in ey fasiraan. Sida ey isku<br />

sheegaan shaqsiyaadka LGBTI qudhoodu ayaa ka duwanaan<br />

kara ereybixinta kore. Si kastaba ha noqotee, qodbkaani ma<br />

oggolaanayo inuu ka bixiyo dood buuxda arrimahaan.<br />

39 Waa fasiraadda ey bixisay hey’adda la yiraahdo Swedish<br />

Federation for Lesbian, Gay, Bisexual <strong>and</strong> Transgender Rights.<br />

Waxaad ka heleysaa http://www.rfsl.se/p=3307<br />

44<br />

<strong>Difaaca</strong> <strong>Xuquuqda</strong> <strong>Aadanaha</strong>: Buug Xambaarsan Macluumaad loogu Talogalay <strong>Difaaca</strong>yaasha <strong>Xuquuqda</strong> <strong>Aadanaha</strong> | Caddadka 2aad

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!