05.01.2015 Views

Difaaca Xuquuqda Aadanaha - East and Horn of Africa Human ...

Difaaca Xuquuqda Aadanaha - East and Horn of Africa Human ...

Difaaca Xuquuqda Aadanaha - East and Horn of Africa Human ...

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Cutubka 1aad<br />

Farsamooyinka Dowliga iyo kuwa Goboleed ee lagu Ilaaliyo<br />

<strong>Difaaca</strong>yaasha <strong>Xuquuqda</strong> <strong>Aadanaha</strong><br />

Cutubkaan waxuu ka hadlayaa sidii u ku<br />

billowday Baaqa Qaramada Midoobay ee Xaqa<br />

iyo Masuuliyadda Q<strong>of</strong>ka, Kooxaha iyo Hey’adaha<br />

Bulshada ee Kor-u-qaada isla markaasna Ilaaliya<br />

<strong>Xuquuqda</strong> iyo Xorriyaadka Aasaasiga ee <strong>Aadanaha</strong><br />

ee Caalamku Aqoonsanyahay (oo loo wada yaqaan<br />

“Baaqa difaacayaasha xuquuqda aadanaha” asagoo<br />

dulmaraya Baaqa qudhiisa. Waxuu kaloo fasiraad ka<br />

bixinayaa farsamooyinka dowliga iyo kuwa goboleed<br />

ee sida gaarka ah u ilaaliya <strong>Difaaca</strong>yaasha <strong>Xuquuqda</strong><br />

<strong>Aadanaha</strong>, xilalkooda iyo qaababka ey u shaqeeyaan<br />

oo kala ah:<br />

Ergeyga Gaarka ah ee QM ee u Xilsaaran<br />

<strong>Difaaca</strong>yaasha <strong>Xuquuqda</strong> <strong>Aadanaha</strong> (UN Special<br />

Rapporteur on <strong>Human</strong> Rights Defenders)<br />

Ergeyga Gaarka ee u Xilsaaran <strong>Difaaca</strong>yaasha<br />

<strong>Xuquuqda</strong> Aadnaha ee Afrika (Special Rapporteur on<br />

<strong>Human</strong> Rights Defenders in <strong>Africa</strong>)<br />

Dokumentiyada Midowga Yurub ee ku saabsan<br />

<strong>Difaaca</strong>yaasha <strong>Xuquuqda</strong> <strong>Aadanaha</strong> (European<br />

Union Guidelines on <strong>Human</strong> Rights Defenders)<br />

Waxaa aqristayaasha lagu dhiirrigalinayaa in ey kor<br />

u qaadaan hirgalinta halbeegyada dowliga ee ku<br />

xusan Baaqa Qaramada Midoobay ee <strong>Difaaca</strong>yaasha<br />

<strong>Xuquuqda</strong> <strong>Aadanaha</strong> ee ilaaliya difaacayaasha<br />

xuquuqda aadanaha meel kasta oo ey dunida<br />

ka joogaan iyo in ey isticmaalaan isla markaasna<br />

xoojiyaan farsamooyinka halkaan ku qoran. 1<br />

Siduu ku billowday Baaqa QM ee<br />

<strong>Difaaca</strong>yaasha <strong>Xuquuqda</strong> <strong>Aadanaha</strong><br />

Kor-u-qaadista iyo ilaalinta xaqa lagu difaacayo<br />

xuquuqda aadnaha ayaa manta ah arrin sida loo<br />

daneeyo ey ku sii kordheyso dunida oo dhan.<br />

Hase yeeshee, ololeha dowliga ah ee loogu soo<br />

jeedinayo dareenka dowliga xaaladda ey ku sugun<br />

yihiin difaacayaasha xuquuqda aadanaha ayaa<br />

abaabulkiisu si isdabajoog ah u soo kordhayey tan<br />

iyo billowgii 1980dii.<br />

Marka Afrika la eego, wadaxaajoodyo is-dabajoog<br />

ah ayaa saameyn weyn ku reebay horumarinta<br />

Baaqa QM ee difaacayaasha xuquuqda aadanaha.<br />

Ololeyaasha gobol-hoosaadyada iyo kuwa Afrika oo<br />

mideysan ka dhacay 1998 ka hor intaan la aqbalin<br />

baaqa, ayaa waxey si cad u mujiyeen daneynta iyo ka<br />

1 Qoraalkii asalka ahaa waxaa lahaa Musa Gassama, ayadoo<br />

mar dambe ey wax ku dartay Rachel Nicholson.<br />

go’naanshaha ururada samafalka in ey difaacayaan<br />

difaacayaasha xuquuqda adanaha, iyo sidii loogu<br />

ololeyn lahaa helitaanka degaan u suubban u<br />

ololeynta difaacayasha qaaradda gabi ahaanteedba.<br />

Waxaa arrimihii ka soo baxay ololeyaashaan lagu<br />

daray Kulankii Paris oo dhacay Disember 1998<br />

iyo qoraalka Baaqa Caalaamiga ee difaacayaasha<br />

xuquuqda aadanaha.<br />

Ayadoo laga jawaabayo xaaladda qallafsan ee ku<br />

wajahan difaacayaasha ayaa go’aankii 53/144 ee soo<br />

baxay Disember 1998 uu Golaha Guud ee Qaramada<br />

Midoobay si loo wada dhanyahay ku aqbalay Baaqa<br />

difaacayaasha xuquuqda aadanaha. Arrintani waxey<br />

ka dambeysay u ololeyn iyo gorgortan socday in<br />

ka badan tobaneeyo sano. Dhacdooyinka la xiriira<br />

hannaanka soo saarista Baaqa ayaa billowday<br />

Feberaayo 1980 waxaana la soo gabagabeeyey<br />

Feberaayo 1997, asagoo Golaha Guud uu aqbalay<br />

Baaqa 9 Disember 1998, taasoo ka dhigeysa 18 sano<br />

intii ey dooddiisu socotay, isla markaana ah kii ugu<br />

gaabiyay taariikhda QM!<br />

Baaqa QM ee <strong>Difaaca</strong>yaasha<br />

<strong>Xuquuqda</strong> <strong>Aadanaha</strong><br />

(A) Faallooyin guud<br />

Aqbaliddii Baaqa QM ee difaacayaasha xuquuqda<br />

aadanaha ee 1998 ayaa aheyd tallaabo weyn oo<br />

horay loo qaaday. Marka ey Baaqa aqbaleen, waxey<br />

dowladaha xubnaha ahi aqoonsadeen:<br />

rafaadka heysta difaacayaasha xuquuqda<br />

aadanaha meel kasta oo ey dunida ka joogaan.<br />

jiritaanka xaqa ey difaacayaasha xuquuqda<br />

aadanahu u leeyihiin in ey difaacaan xuquuqda<br />

aadanaha; iyo<br />

baahida loo qabo iskaashi dowli ah si loo ilaaliyo<br />

xaqaan lagu difaacayo xuquuqda aadanaha.<br />

Ma ahan Baaqu heshiis ama axdi, sidaas darteed<br />

ayuusan u aheyn farsamo lagu qabto q<strong>of</strong>kii jabiya.<br />

Hase yeeshe, waa mid:<br />

Matalaya iskaashiga dowladaha ee lagu<br />

ilaalinayo difaacayaasha xuquuqda aadanaha<br />

meel kasta oo ey dunida ka joogaan;<br />

2<br />

<strong>Difaaca</strong> <strong>Xuquuqda</strong> <strong>Aadanaha</strong>: Buug Xambaarsan Macluumaad loogu Talogalay <strong>Difaaca</strong>yaasha <strong>Xuquuqda</strong> <strong>Aadanaha</strong> | Caddadka 2aad

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!