Portret Magazine No8 xs

Wonder Womеn
центар? Дали покажуваа заинтересираност од почетокот за
активностите што ги нудите?
Искуствата се позитивни и даваат резултати. На почетокот,
како и со секоја работа, потребно е да се стекне
одредена доверба во лицата кои го работат тоа, со оглед
на специфичните состојби, процеси и ситуации од кои
одреден дел спаѓаат во делот на професионална тајна.
Успесите решивме да ги продолжиме и во Битола. Веќе две
години работиме во месната заедница „Таки Даскалот“.
Благодарение на општината Битола и УНИЦЕФ отворивме
центар за ран детски развој за деца од три до шест години.
Мојот личен став е дека е потребно уште многу вложување
во ромската заедница до постигнување на задоволително
ниво на развој. Особено е важно инвестирањето во човечки
капитал, млади Роми кои ќе работат за развој на заедницата.
ТРЕНД КАЈ МЛАДИТЕ РОМИ, ПО СТЕКНУВАЊЕТО НА
ПОЛНОЛЕТСТВОТО И ЗАВРШУВАЊЕ НА СРЕДНОТО
ОБРАЗОВАНИЕ, Е БАРАЊЕТО НА БРАЧНИ СОПАТНИЦИ ВО
СТРАНСТВО, ПРЕТЕЖНО ВО ЕВРОПСКИТЕ ЗЕМЈИ.
Вие сте и мајка и сопруга, но и жена од ромска националност
која сака да помага, да промени некои работи во
општеството за подобра социјална инклузија на Ромите
во Македонија. Што конкретно сметате дека треба да се
преземе по ова прашање во државата?
Тоа што ме прави посебна, а што и како карактерна особина
може да се забележи е дека околината ја приспособувам на
моите потреби. Тоа се рефлектира и во приватниот живот,
а особено во мојот придонес кон успесите и работата на
„Сумнал“. Сопруга сум и мајка на петгодишната Леона и
едногодишниот Даријан. Мајчинството ме измени многу,
бидејќи во очите и насмевката на Леона и Даријан ја
пронајдов смислата на постоењето и тајната на животот.
За жал, во Македонија, и по 16 години од 21 век, ние имаме
луѓе-фантоми во општеството. Тука сметам дека потфрлија
институциите на системот што многу повеќе треба да се на
терен и да си ја работат својата работа, што е невозможно да
се реализира од удобно топлата канцеларија и фотелја. Тука
мислам на социјалните работници, образовните институции,
центрите за јавно здравје и здравје на децата...
Дали раното стапување во брак денес сè уште е застапено?
Во минатото, раното стапување во брак беше поврзано со
пократкиот век на живеење на припадниците на ромската
заедница поради традиционалниот начин на живеење и
лошите социјално економски услови. Сегашните генерации
имаат многу поголем пристап до образованието, покрај
основното, и средното образование е задолжително што
условува поинакво планирање на иднината и ставање
на економскиот момент на прво место. Од друга страна,
здравствената едукација на младите и аспектите за сексуална
едукација, заштита од несакана бременост и сексуално
преносливи болести се на многу повисоко ниво, што како
резултат дава промена на социјалните норми и однесување
во ромската заедница и намалување на малолетничките
бракови. Тренд кај младите Роми, по стекнувањето на
полнолетството и завршување на средното образование, е
барањето на брачни сопатници во странство, претежно во
европските земји.
Каков совет им давате на луѓето кои доаѓаат во вашето
здружение, со оглед на вашето искуство во оваа област низ
годините?
Вложувајте во образованието на вашите деца ако сакате да
се интегрираат во општеството. Само преку образованието
можеме да направиме интегрални промени.
ДАНИЕЛА ЈАНЕВСКА
ИНКЛУЗИЈАТА НЕ Е СЕТ НА
ДОКУМЕНТИ, ТУКУ ЧУВСТВО
НА ПРИПАДНОСТ
Даниела, вие сте една од основачите на Регионалната
ромска образовна младинска асоцијација – РРОМА, а
сте и дипломиран професор по одбрана и заштита на
Филозофскиот факултет во Скопје, Институтот за одбрана,
мир и безбедност. Сепак, досега не сте имале можност да се
занимавате со тоа и во 2006 година активно сте се вклучиле
во невладиниот сектор. Какви се почетоците на РРОМА?
Која е примарната цел?
Здружението почна како неформална мрежа во декември
2007 година, увидувајќи ја потребата од организирање
на младите Роми во нашиот регион. РРОМА работи на
афирмација и промоција на можностите за личен развој и
интеграција, како и промовирање на активното граѓанство и
самовклучување на младите Роми во општеството, креирање
на младински политики што ги засегаат како граѓани во
општините. Активностите се фокусираат на младите Роми и
24