ISBN 9786054735846

R. CAVUSOGLU / ISEM2016 Alanya – Turkey
Ferah-nâme’de anlatılan manzum hikâyenin geçtiği ve cereyan ettiği çevre dikkat çekicidir.
Tarihi ve efsanevî yer ve mekanların iç içe geçtiği hikâyede İstanbul, Şam, Mısır ve Anadolu
gibi tarihi şehirlerin yanında Mağrib, Bakır şehri ve Cezire gibi efsanevî şehirlere de yer
verilmiştir. Kemâloğlu, nasihat verme kaygısıyla telif ettiği eserinde tabiî çevre ile ilgili
doğrudan birçok konuya da temas etmiştir. Sözlü kültürden günümüze kadar aktarılan ve
toplum hafızasında yer edinmiş birçok atasözü, deyim ve kelam-ı kibarın da yer aldığı eserde
müellif, tabiî çevreyi ve insanın içinde yaşadığı coğrafyayı manzum bir şekilde resmetmeye
çalışır.
Kemâloğlu, Ferah-nâme’nin hemen girişinde, Allah’ın kudreti ve yaratıcılığını övdüğü
beyitlerde, yeryüzünün insanın altına döşendiğini ve dağların yeryüzünü sabit kılacak şekilde
âdeta bir çivi gibi yere çakıldığını ifade eder. Devam eden beyitlerde; dünyayı çepeçevre saran
atmosfer ve diğer koruyucu tabakaların varlığı ve bunların herhangi bir yere bağlı olmaksızın
dünyayı korur biçimde konumlandırılmaları, yağmurun yağması sonucu yeryüzünde sayısız
nimetlerin insanın hizmetine sunulması, gece ve gündüzün insan fizyolojisine uygun
yaratılması ve gecenin insanoğluna dinlenme amaçlı tahsis edilmesi gibi çoğu Kur’an-ı
Kerim’den lafzen veya ma’nen iktibas edilmiş hakikatler sıralanır:
Döşedi altumuza yiri ol dem
Bu dağları ana mîh itdi mukkem (06)
Düzetdi üstümüze yidi göği
Ne bağlıdur ne vardur yirde köki (07)
Bulutdan yağmur yağdurdı yire
Ki tâ ni’met bite vakt ile ire (08)
Çalap mesken yaratdı bize düni
Ki bildürdi bu günden dahi düni (09)
Kemâloğlu, dünyayı yakın bir gelecekte nihayete erecek, zeval bulacak bir yer olarak görür.
Daha çok kıyametin yakınlığı bağlamında kullanılan bu ifadelerin, güneş, gölge, zeval noktası
gibi kavramlarla tasvir edilmesi, içinde yaşadığımız ve müşahede ettiğimiz yakın ve uzak
çevremizde bulunan varlıkların, metafizik olguların tabiî çevreye ait unsurlarla açıklanmaya
çalışıldığını gösterir. Görsel örnekler sunmanın mümkün olmadığı geçmiş asırlarda, soyut
âleme dair hakikatlerin de somut ve içinde yaşadığımız dünyada kullanılan gözlenebilir
kavramlarla ifade edildiği görülmektedir. Kemâloğlu’nun, dünya hayatının çok kısa ve geçici
144