ISBN 9786054735846

E. ÇELEBİ / ISEM2016 Alanya – Turkey
bir hiyerarşi olmak durumundadır. Öncelikle beden güzelliğine yönelen daha sonra ruh güzelliğini
arayan eros, bir süre sonra bunların görece güzellikler olduğunu anlayacak ve ‘kendinde güzel’in
peşine düşecektir. Çünkü tek tek güzel olanlar artık eros’u tatmin etmeyecek, hatta eros tikel
güzelleri küçümseyecektir. Bu aşamadan sonra eros bütün bu güzelliklere pay veren kendinde
güzele yönelecektir. Bu güzellik, bütün varlığı kuşatan varlığın özüyle ilgili bir öz güzellik,
‘kendinde güzellik’tir (aut oto kalon). O artık bizatihi güzel değil hakiki varlıktır (ontos on). Bütün
varlığın merkezinde bulunur ve bütün varlığı aydınlatır. Bütün tek tek güzel olanlar bu güzelden
doğarlar. Platon’un ağzından bu güzellik şöyle tasvir edilir: “Şimdi can kulağıyla dinle beni.
Sevginin şimdi vardığımız yerine kadar götürülen adam, bütün güzel şeyleri birbiri ardı sıra ve
gerekli düzen içinde gördükten sonra girdiği yolun sonuna ulaşarak birdenbire eşsiz bir güzellikle,
güzelliğin özü ile karşı karşıya gelir. İşte buna ermek içindi bütün emekleri. Bu güzellik artık hep
var. Doğumsuz, ölümsüz, artmaz, eksilmez bir güzelliktir. Bir bakıma güzel bir bakıma çirkin, bir
yerde güzel bir yerde çirkin, kiminin gözünde güzel kiminin gözünde çirkin değildir. Bir güzellik,
ki kendini bir yüzle ayakla bedene bağlı hiçbir şeyle göstermeyecek, ne bir söz olacak ne bir bilgi,
bir canlı, belli bir varlıkta bulunmayacak, ne canlıda ne yerde ne gökte, hiçbir yerde. Kendi var,
kendinde var ve kendisi ile hep bir örnek. Bütün güzellikler ondan pay alır. Kendisi onların
parlayıp sönmeleriyle ne artar ne eksilir, ne de bir değişikliğe uğrar” [8]. Böyle bir güzellik artık
insani bir güzellik değil, tanrısal bir güzelliktir. Bu güzellik zaman ve mekânın dışında
bulunduğuna göre artık bir cevher (ousia) olmalıdır. Bu güzelliğe ulaşan kimse sadece gerçek
erdemi yaratan ve besleyen Tanrı’nın sevdiği bir insan olabilir. Bu salt güzelliğe eren kişi
ölümsüzlüğe ve mutluluğa erişmiştir. Şölen diyalogunda Diotima şöyle der: İnsanın mutlak
güzellikle karşı karşıya geldiği an yok mu sevgili Sokrates, işte yalnız o an insan hayatı yaşanmaya
değer [9].
Görüldüğü üzere Platon ontolojisi açısından güzelliğe eren hakikate ermiştir. Hakikat
(aletheia) varlığın sır perdelerinin kalkması olarak tanımlandığında hakikat doğrudan ontolojik bir
kavrayış olarak karşımıza çıkar [10]. Bu evrende varolan insan, pay aldığı bir bütünün arayışında
olursa hakiki olmaklığın ve dolayısıyla hakikatin hakkını vermiş olur. S. Kemal Yetkin'in Platon
felsefesini tefsir sadedinde ifade ettiği gibi, İnsan gökten yere düşünce kendisini ilk kemal ve
kudreti hakkında müphem bir hatırlamayı beraberinde getiriyor. Bu hatırlama kaybetmiş olduğu
438