ISBN 9786054735846

O.H.Dede/ ISEM2016 Alanya – Turkey
Katılımcıların % 9’ unun kendisi veya aile fertleri, zirai ilaçları kullanıma hazırlama, ilaçlama veya
ambalajlarından kaynaklı olarak sağlık sorunu yaşamıştır. Zirai ilaçlardan kaynaklanan sağlık
sorunlarının ciddiyeti göz önünde bulundurulduğunda bu oran oldukça yüksek olarak
değerlendirilmiştir. Pestisitlerin kullanım sırasında ve sonrasında yol açtığı sağlık sorunları ve
ölümler ile ilgili literatürde birçok çalışma bulunmaktadır. Bu çalışmalarda gelişmiş ülkelerde,
büyük çoğunluğu çiftçiler olmak üzere, her yıl on binlerce kişinin tarım ilaçlarından kaynaklı
sebeplerle hastaneye başvurduğu ve bu kişilerin birçoğunun hayatını kaybettiği belirtilmektedir
[11]. Yine konu ile ilgili Dünya Gıda ve Tarım Organizasyonunun 2000 yılında ki bir çalışmasında,
dünya çapında her yıl 3 milyon kişinin pestisitlerden doğrudan veya dolaylı olarak etkilendiği ve
bunlarda yaklaşık 200 bin kişinin hayatını kaybettiği duyurulmuştur [15].
Bununla birlikte yine anket sorularına verilen cevaplardan kullanılmış zirai ilaçların ambalajları
genel olarak tarla ve bahçe kenarlarına bırakılmakta (% 17) veya genel kullanım çöp bidonlarına
(% 53) atılmaktadır. Ankete katılanların yarısı (% 48) çeşitli boyutlarda olmak üzere yılda beş veya
daha fazla zirai ilaç ambalajı kullanmaktadır. Gerekli temizleme işlemleri yapılmadan tehlikeli atık
sınıfında bulunan bu atıkların, evsel katı atıklar için kullanılması gereken çöp bidonlarına atılan
zirai ilaç ambalajları buradaki evsel atıklara bulaşarak kirliliğin, çevresel ve sağlık risklerinin
artmasına neden alacağı açıktır.
Ankete katılanların %75 ‘ i zirai ilaç kullanımı ve ambalajlarının bertarafı konusunda herhangi bir
eğitim almadığını, ancak böyle bir eğitim faaliyeti düzenlenirse katılacağını (%78) ifade etmiştir.
Ankete katılanların büyük bölümü zirai atık ambalajlarının insan ve hayvan sağlığı açısından
tehlikeli olduğunun farkındadır ( %88) ve bu atıkların toplanması gerektiğini düşünmektedir (%
89). Ancak kırsal bölgede yaşayan çiftçilerimizin bu konudaki pozitif düşünceleri uygulamada çok
sınırlı olarak kendini göstermektedir. Bu durum Yunanistan, Brezilya, Nepal ve benzeri birçok
ülkede pestisit kullanımı ile ilgili çiftçi davranışları ve eğilimleri üzerinde yapılmış çalışmaların
sonuçları ile uyumludur. Örneğin Yunanistan’ da yapılan bir çalışmada çiftçiler pestisitlerin doğal
çevre ve insan sağlığına zararlı olduğu konusunda büyük oranda bilgi sahibi olmalarına rağmen
uygulamada çoğu zaman tarlalarında ihtiyaç duyulandan daha fazla ilaç kullanmakta ve bunun
nedenini daha çok pestisit kullanılırsa zararlıları daha çok yok edeceği düşüncesi olarak
açıklamaktadırlar [16]. Yine Brezilya ve Nepal’ de yapılan bir çalışmalarda çiftçilerin büyük
çoğunluğunun ilaçlama sırasında ve sonrasında kurallara uymaya çalıştığı, örneğin tamamına
yakınının ilaçlama sırasında yemek yemek yemediği, su veya sigara içmediği ve yarısından
fazlasının ilaçlama sonrasında banyo yaptığı, buna karşılık pestisitlerden dolayı yaşanan sağlık
sorunlarının ve ölümlerin çok fazla olduğu, bunun nedeninin de ilaçlama uygulamalarında
kullanılan manuel ve eski teknolojiler olduğu rapor edilmektedir [17,18].
Bununla birlikte katılımcılar en etkin toplama işlemlerinin küçük ölçekli toplama merkezleri (%
53) ile mümkün olabileceğini ve bu merkezlerin köylerde olması gerektiğini ifade etmektedir (%
84). Katılımcıların önemli bir bölümü toplama araçları veya köylere küçük ölçekli toplama
merkezlerine bu atıkları teslim edeceğini (%76) ve bu nedenle herhangi bir ücret talep
etmeyeceğini (% 71) belirtmektedir.
Yapılan anket çalışmasından elde edilen sonuçlar bir bütün halinde değerlendirildiğinde
bölgemizde zirai faaliyetler sonucunda önemli ölçüde zirai ilaç ambalaj atığı oluştuğu, bu atıklar
ile ilgili düzenli bir toplama ve bertaraf sistemi bulunmadığı, bu durumun insan ve hayvan sağlığını
431