Dziady Dziady Poema Upiór¹

przeraony
W imię Ojca… niech biega… Altarystę⁸⁷ zbudzi,
Słowo stało się ciałem!… zawołajcie ludzi!…
Wstydź się, wstydź się, mój ojcze, gdzie rozum? gdzie wiara?
Krzyż jest mocniejszy niżli wszyscy ludzie twoi,
A kto się Boga boi, ten się nic nie boi.
Bóg
Mów, czego potrzebujesz… ach, to upiór! mara!
Ja! nic nie potrzebuję, jest potrzebnych⁸⁸ tylu!
łowi koło świecy motyla
A tuś mi, panie motylu!
do sięa, pokazując motyla
Ten migający wkoło oćmy⁸⁹ rój skrzydlaty
Za życia gasił każdy promyczek oświaty,
Za to po strasznym sądzie ciemność ich zagarnie;
Tymczasem z potępioną błąkając się duszą,
Chociaż nie lubią światła, w światło lecieć muszą,
To są dla ciemnych duchów najsroższe męczarnie!
Patrzaj, ów motyl, strojny barwionymi szaty,
Był jakiś królik⁹⁰ albo pan bogaty,
I wielkim skrzydeł roztworem
Zaciemiał miasta, powiaty.
Ten drugi, mniejszy, czarny i pękaty,
Był książek głupim cenzorem
I przelatując sztuk nadobne kwiaty,
Oczerniał każdą piękność, którą tylko zoczył,
Każdą słodkość zatrutym wysysał ozorem
Albo przebijał do ziemi środka,
I nauk ziarno z samego zarodka
Gadziny zębem roztoczył…
Ci znowu, w licznym snujący się gwarze,
Są dumnych pochlebnisie, czernideł pisarze.
Na jakie pan ich gniewał się zagony,
Tam przeklęta chmura leci,
I czy ledwie wschodzące, czy dojrzałe plony
Jako sarańcza⁹¹wybija.
Za tych wszystkich, moje dzieci,
Nie warto zmówić i Zdrowaś Maryja.
Są inne, słuszniej godne litości istoty,
A między nimi twoi przyjaciele, ucznie,
Których ty wyobraźnią w górne pchnąłeś loty,
Których wrodzony ogień podniecałeś sztucznie.
Jaką, żyjąc, pokutę mieli za swe winy,
Oznajmiłem, wieczności przestąpiwszy progi:
Sprawiedliwość, Wierzenia,
Zwierzęta, Zaświaty
Kara, Pan, Władza
Urzędnik
Pochlebstwo
Marzenie, Uczeń
⁸⁷altarysta — ksiądz utrzymujący się z fundacji przywiązanej do jakiegoś ołtarza, później także: sługa kościelny,
zakrystianin.
⁸⁸potrzebnyc — potrzebujących.
⁸⁹oćma — tu: ciemności.
⁹⁰królik — zdr. król.
⁹¹saracza — szarańcza.
Dziady 55