Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
9<br />
yolculuk (hacc), Seyyid Ali ise gazi misyonuyla öne çıkmıştır. Farklı misyonları olan bu<br />
eserler aynı fonksiyonları gösterebilmektedir. Yine Mevlevi <strong>menakıbnamelerin</strong>in toplu bir<br />
temsilcisi olarak kabul edilen Menakıbü'l Arıfin farklı velileri öne çıkardığı ve farklı<br />
misyonları içinde barındırdığı için uygun bir eserdir. Makâlat-ı Seyyid Hârûn ise iskân<br />
misyonunu yansıtan dikkate değer bir menakıbnamedir. Ayrıca keramet motifleri açısından<br />
tipik ortaklıkları bir arada veren söz konusu eserlerde eski halk anlatılarından aktarımları<br />
seçebilmek mümkündür.<br />
İlk olarak Propp'un masallarda uyguladığı şekilde; sabit unsurları tespit edeceğiz. Ardından<br />
yardımcı unsurlar olan; olaylar arasında bağlantıyı sağlayan bağlayıcı unsurlar, hareketlerin<br />
maksat ve sebepleri, kahramanların ortaya çıkış şekilleri ile vasıfları üzerinde duracağız. Şunu<br />
belirtelim ki böyle bir çalışmanın öncelikle tarih bilimi açısından, menakıbnameler üzerinde<br />
yapılan çalışmalarda gerçek-kurgu ayırımını kolaylaştıracağına inanıyoruz. Çünkü sabit<br />
unsurlar olarak öne çıkacak olan fonksiyonların menkıbe anlatılarında ortak olarak aktarıldığı<br />
görülecektir. Aynı zamanda tarihçi ve halk bilimcilerin bu eserler üzerine yapacağı<br />
metodolojik veya morfolojik incelemelere de faydalı olacaktır. Hatta bu tür eserler üzerine<br />
yapılan benzer çalışmalar arttığı takdirde, <strong>menakıbnamelerin</strong> farklı açılardan da<br />
sınıflandırılması mümkün olabilecektir.<br />
1.BÖLÜM: MENAKIBNAMELER<br />
Tarihsel süreç içerisinde insan zihni, mevcut bilgi birikimiyle anlamlandıramadığı veya<br />
anlamlandırmada zorlandığı olayları olağanüstü sebeplere dayandırma yoluna başvurmuştur.<br />
Dinî inanış ve kültür yapısının da etkisiyle masal, efsane, menakıbname gibi eserler bu<br />
durumun sonucunda ortaya çıkmışlardır. Tarikat çevrelerinde öne çıkan şahsiyetler başta<br />
olmak üzere din büyüğü olarak toplumun bir kesimi veya genelince kabul gören kişilerin<br />
hayat hikâyeleri üzerine kurgulanan menakıbnameler bu anlamda dikkate değer<br />
eserlerdendir. 31 Menakıbnamelerin ortaya çıkış sürecinde, halk arasında sözlü anlatılar<br />
şeklinde yayılan “menakıb”lar bir araya getirilmiş ve yazıya geçirilmişlerdir. “Menakıb”<br />
kelime anlamı itibariyle “övülecek iş, hareket ve meziyetler”i ifade eder. 32 Terim anlamı<br />
olarak ise; din büyüklerine atfedilen kerametleri anlatan hikâyelerdir. Gerçekten yaşamış<br />
31<br />
Abdurrahman Güzel-Ali Torun, Türk Halk Edebiyatı El Kitabı, Ankara, 2012, s. 376.<br />
32<br />
Güzel-Torun, a.g.e, s. 376.
Change language