Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
53<br />
eylemi ve cezalandırma şekilleri farklı hâllerde gerçekleşebilir. Bunun örneklerini göreceğiz.<br />
Menakıbnamelerde cezalandırma keramet ile gerçekleşir.<br />
Bu işlevin benzer örneklerini dinî anlatılarda ve masallarda görmek mümkündür. Özellikle<br />
masallarda, karakter olarak “kötü” gösterilen insanların kahraman tarafından cezalandırıldığı<br />
görülür. Masallardaki insanları “terbiye etme” amacından bahsetmiştik. Bu amaçla,<br />
anlatılarda cezalandırılan karakterlerin <strong>özellikleri</strong> ve eylemleri okuyanlara “ideal olmayan”<br />
veya “yapılmaması gereken” olarak sunulmuştur. Masallarda kahraman kendisine engel<br />
olmak isteyen varlıklarla karşılaşır ve onları yenerken olağanüstü güçlerden yardım alır.<br />
Menakıbnamelerde de verilmek istenen mesaj, “yanlış/kötü” eylemleri yapan insanların<br />
cezalandırılacağıdır. Bu eylemlerin başında kahramana “karşı çıkma” eylemi vardır. “Karşı<br />
çıkma” Bektaşi <strong>menakıbnamelerin</strong>de genelde, kahramana meydan okuma şeklinde<br />
gerçekleşirken, Mevlevi <strong>menakıbnamelerin</strong>de kahramanın düşüncelerini eleştirme şeklinde<br />
gerçekleşir. Örneğin; Abdal Musa’yı suçlayan Kirde Yusuf, onu götürmeye geldiğinde<br />
kendi atı tarafından tepilir ve ölür. 303<br />
Bir cuma namazı sırasında, vaaz veren hatip Kaygusuz’u işaret edip Kaygusuz gibi “sakalı<br />
kırkuk” dervişler hakkında kötü sözler eder: “Sakalun kırkan, uryan olanlar, uçmağa<br />
(cennet)giremez…Namaz kılmayanlarun hâli şöyle olur…” 304 Bu sözleri söylemesi kendisinin<br />
cehennemle cezalandırılması için yeterli görülmüştür. 305<br />
Seyyid Ali Sultan Velayetnamesi’nde, Seyyid Ali’nin yandaşlarından Emir Sultan, Seyyid’den<br />
izinsiz “yerden su çıkarma” motifi ile keramet gösterir. 306 Bunu gören Seyyid sinirlenir ve<br />
sadece bakışı ile Emir Sultan’ı öldürür. 307<br />
Makâlât-ı Seyyid Harun’da, veliye itaat etmeyen inatçı devenin Seyyid Harun tarafından<br />
keramet ile taşa çevrilmesi anlatılır. 308<br />
Kadı-yi Vahş adında itibarlı bir bilgin Baha Veled’in “Sultanü’l-Ulema” lakabını Ma’ârif ve<br />
Fetva kitaplarının önsözünden silmek ister. 309 Bunun üzerine velinin işareti ile beş gün sonra<br />
ölür. 310 Horasan’ın Biyabenk adındaki kasabasında fenni bilen ve engin bilgili “Şeyhü’lislam”<br />
303<br />
Güzel, Abdal Musa..., s. 142.<br />
304<br />
Güzel, Kaygusuz Abdal..., s. 136.<br />
305<br />
Güzel, Kaygusuz Abdal..., s. 136.<br />
306<br />
Yıldırım, a.g.e., s. 168.<br />
307<br />
Yıldırım, a.g.e., s. 169.<br />
308<br />
Abdülkerim bin Şeyh Musa, a.g.e, s. 36.<br />
309<br />
Eflaki, a.g.e, s. 85.<br />
310<br />
Eflaki, a.g.e, s. 85.
Change language