You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
40<br />
olağanüstü eylemler; Mevlevi <strong>menakıbnamelerin</strong>de ise veliden zekâsını ve bilgisini<br />
kullanarak imtihanı geçmesi beklenir. Bu, “veli” figürüne yüklenen rolün inançlar arasındaki<br />
farkını gösteren dikkate değer bir durumdur. Bektaşi inancında “veli” figürünün<br />
oluşumundaki hulûl kavramının etkisi, daha panteist bir veli anlayışını doğurmuştur.<br />
Kanaatimizce bu durum “imtihan edilme” işlevinde menakıbnameler arasındaki söz konusu<br />
farklılığın sebebidir. Bektaşi <strong>menakıbnamelerin</strong>de veliden zekâsı yanı sıra keramet göstermesi<br />
de beklenmiştir. Yani Bektaşi inancındaki “veli” figürünün panteist <strong>özellikleri</strong><br />
menakıbnamelere de aksettirilmiştir. Bu sebeple Bektaşi <strong>menakıbnamelerin</strong>de velinin imtihanı<br />
geçmesi için keramet göstermesi beklenir. Son olarak, “imtihan edilme” işleviyle ilgili<br />
menakıbnamelerde zikredilmesi gereken ortak bir durum vardır ki o da imtihanın hep bir<br />
topluluk içinde gerçekleşmesidir. Aslında bununla amaçlanan daha fazla insanı olaya şahit<br />
göstererek okuyucu gözünde velayetin ispatlanması olmalıdır.<br />
Kahraman İmtihanı Geçer (İmtihanı Geçme)<br />
“İmtihanı geçme” işlevi “imtihan edilme” işlevinin tamamlayıcısı olarak karşımıza çıkar. Bu<br />
kahramanın velayet niteliklerinin bir nevi ispatlandığı işlevdir. İşlev metinde “imtihan<br />
edilme” işlevinden hemen sonra gelir. “İmtihan edilme” ve “imtihanı geçme” ayrı birer<br />
eylem olma özelliği taşıdıklarından iki ayrı işlev olarak incelendi. Aslında bu da “ispatlama”<br />
amacına yöneliktir. “İmtihanı geçme” işlevinin örneklerini incelerken, velilerin gösterdiği<br />
kerametleri de örneklerle beraber ele alacağız.<br />
Abdal Musa’nın hem gayrimüslim bir topluluk hem de Teke beyi tarafından sınanmasından<br />
“imtihan edilme” işlevinde bahsetmiştik. Bu imtihanlara karşı Abdal Musa “akıldan geçenleri<br />
bilme” ve “ateşte yanmama” kerametlerini göstererek başarılı olur. Gayrimüslim topluluğun<br />
onu imtihan edeceği kendisine malum olur ve bu sayede onların niyetlerini öğrenir. 220 Teke<br />
beyinin yaktığı ateşte yanmaz ve bu sayede ikinci imtihanı da geçer. 221 “Ateşte yanmama”<br />
motifi Kur’an-ı Kerim ve hadisler ile heterodoks menakıbnameler arasında ortak görülen<br />
keramet motiflerindendir. 222 “Akıldan geçenleri bilme” motifi Kur’an-ı Kerim ve hadislerdeki<br />
220<br />
Güzel, Abdal Musa..., s. 141.<br />
221<br />
Güzel, Abdal Musa..., s. 143.<br />
222<br />
Ocak, Kültür Tarihi… s. 75.
Change language