Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
38<br />
incelenenler dışında kalan menakıbnamelerde yapılacak benzer çalışmalar başka misyonların<br />
göz önüne gelmesini sağlayacaktır. Bu yapıldığında ise <strong>menakıbnamelerin</strong> özellikle düşünce<br />
tarihi için kullanımında yeni imkânlar elde edilebilecektir.<br />
Kahramanın Velayeti İmtihan Edilir (İmtihan Edilme)<br />
Menakıbnamelerde anlatının bir bölümünde veliler bir şekilde imtihana tâbi tutulurlar ve<br />
velayetlerini ispatlamaları beklenir. Velilerin olağanüstü güçlerle donanmaları, diğer insanlara<br />
göre daha zeki ve dindar olmaları beklenir. Keramet sahibi olmaları en belirgin<br />
<strong>özellikleri</strong>nden biridir. Bu sebeple menakıbnamelerde de velilerden keramet göstermeleri ve<br />
olağanüstü özelliklere sahip olduklarını göstermeleri beklenir. Bu sınanma olayı farklı<br />
şekillerde gerçekleşebilir. Menakıbnamelerin belli tarikatların zihni yapısını ve görüşlerini<br />
yansıttığı vakıadır. Bize göre sınanmanın şekli menakıbname arkasındaki sufi düşüncenin<br />
tahlili için önemli bir veri olabilir. Bunu incelediğimiz “imtihan edilme” örneklerinde<br />
görebiliriz. Sınama işlemini gerçekleştirenler ise bey, hükümdar gibi siyasi liderler, başka<br />
veliler veya halk olabilir.<br />
“İmtihan edilme” işlevinin izlerini farklı kaynaklarda görmek mümkün olsa da, dinî<br />
anlatılarda daha belirgindir. Peygamberler genelde peygamberliklerini ispatlamak için<br />
insanlara “mucize” gösterirler. “Doğa olaylarına müdahale etme, iyileştirme, yerden su<br />
çıkarma” mucize örnekleridir.<br />
Bu işlevin amacı öncelikle velayetin “ispatlanması”dır. Tasavvuf çevrelerinde<br />
“peygamberlerin varisleri” olarak görülen velilerden bu <strong>özellikleri</strong>ni ispatlamaları beklenir.<br />
Bunun için de zekâlarını, bilgi birikimlerini ve kerametlerini göstermeleri gerekmektedir.<br />
“İmtihan edilme” işlevinin menakıbnamelerdeki yeri bu şekilde açıklanabilir. “İmtihan<br />
edilme” işlevinin tamamlayıcısı ise “imtihanı geçme” işlevidir.<br />
Abdal Musa Velayetnamesi’nde Abdal Musa hem gayrimüslim bir topluluk hem de bölgede<br />
etkin bir bey olan Teke beyi tarafından sınanır. Abdal Musa’nın tekkesini kurmasının<br />
ardından gayrimüslim bir topluluk, onun “hakk veli” olup olmadığını anlamak için onu
Change language