Gyöngyösi Gergely OSPPE: Epitoma és Directorium

26
si fuerint distorte, dirigi et rectificari possunt, trabes vero nequaquam. Alii laxitatem
pretendunt religionum, ubi videlicet laxe vivitur, et omnia ad votum
profluunt, difficile existimantes naturam cohiberi posse ab hiis, que desideraverit,
dum presto sunt queque desiderabilia, aurum et argentum, vinum et lac,
5 servus et ancilla, libertas et impunitas. Sicut enim ex rerum prosperitate luxuria,
ex luxuria vero, ut vicia omnia, sic impietas adversus Deum nascitur,
concurritur ad epulas, libatur Bacho et Veneri, hinc in repentinam ruitur ebrietatem,
qui autem fiunt crebro ebrii, se nesciunt. Alii ante tempus competentis
etatis, vel calvicie vel canicie insigniuntur sicque fit, ut ciborum vinorumque || 58v
10 varietate repleti, nec diu durent in vita, nec multum proficiant in virtutibus.
Proinde Socrates suadere solitus erat illos cibos potusve vitandos, qui ultra sitim
famemque vitandam producunt appetentiam. Sciebat utique cibo et potu
infusos vel aspersos leviter incitari amore et furore, ut non parcant, nec consanguineis
neque parentibus, ymo et leges et Deum negligant. Necesse est. At vero
15 si qua necessitas gravis presserit, tunc Dei recordantur, si belli tremor infremit,
si mortifera morborum vis incubuit, si alimenta frugibus, longa siccitas denegavit,
si seva tempestas, si grando ingruat, ad Deum confugitur, a Deo petitur
auxilium, Deus, ut subveniat, oratur per eius unicum atque divinum nomen, ab
hominibus sibi misericordia queritur. Deus autem, cuius natura bonitas, exau-
20 dire solet. Nec est tam immitis et hominum contemptor, ut auxilium petentibus
deneget, dat gratiam, illuminat corda, ut proficiant, et crescant de imperfecto
ad perfectum. Nonnulli preterea, hec et alia, que sequuntur, probitati obsistere
putaverunt.
Magnus papa Gregorius multiloquio servientem non credit iusticie rectitu-
25 dinem tenere posse, per vicium enim loquacitatis perdit homo devotionem et
sanctitatem. Iacobo apostolo contestante: Si quis, inquit, putat se religiosum,
non refrenans linguam, huius vana est religio. Lactantius vero: „Nimis dispersum
per multas occupationes animum negat proficere posse, quoniam sicut aqua defluens
hinc inde dispergitur, ut non crescat, sic ani||mus variis perturbationibus 59r
30 et occupationibus non necessariis distentus, minime proficit.”
Tu tamen, reverende pater, firmissime tene multos quondam consuetudine
mala sepultos, postea evasisse in magne perfectionis viros. Scimus etiam sanctum
Iob in mala societate constantem non declinasse in partem perversorum.
Proinde nec prima, neque secunda opinio premissa est hominibus quibuscunque
35 tam causa, quam occasio deteriorandi, sed, ut reor, defectus desiderii, ponit non
solum paucos, sed pene universos mortales in obscuris, ne proficiant in melius.
Ita enim res se habet, ut quisquis animam suam, cuius origo de celo est, ad mala
et infima prostraverit, eo cadit, quo ipse se deiecerit. Omnes nanque suarum
voluntatum sunt domini et arbitrio liberi.
40 Proinde, si quis cupit mundare cordis sui templum non pulvere, nec fumo,
sed malis cogitationibus fedatum et deturpatum, non opus habet cereis luce-
26–27 Si ... religio ] Iac 1,26
11–12 Socrates ... appetentiam ] Macrob. sat. 7,4,32
24–25 multiloquio ... posse] Greg. M. past. 3,14 (PL 77,73C–D)
27–30 Nimis ... proficit] Bei Laktanz ist es nicht zu finden.