Santander, February 19th-22nd 2008 - Aranzadi

12
ESTEBAN ÁLVAREZ-FERNÁNDEZ, E. & DIANA CARVAJAL-CONTRERAS
HITZAURREA
International Council of Archaeozoology (ICAZ)
erakundeak egindako kongresuen aktak zenbait liburutan
argitaratu dira. Liburu horietako bat da honako
hau. Erakundea arkeologia-lekuetan dokumentatutako
animalia-hondarrekin zerikusia duten ikerketa zientifikoen
trukea sustatzeko sortu zen.
ICAZeko arkeomalakologiako lantaldeak Santanderren
(Espainia) biltzea erabaki zuen, lehen bilera zientifikoa
Gainesville-n (AEB) egin ondoren (Szabó eta
Quitmayer, 2008).
Aipatu bigarren jardunaldia Kantabriako
Unibertsitatean egin zen, 2008ko otsailaren 19tik
22ra bitartean. Bilera horietan, 100 aditu inguruk 61
lan aurkeztu zituzten: 31 lan txostenak izan ziren eta
beste 30ak poster-formatuan aurkeztu ziren.
Liburu hau ingelesetik itzuli da izenburu honekin:
“Ez bakarrik janaria: itsasoko, lehorreko eta ur gezako
moluskuak arkeologia-testuinguruetan". Liburuan,
munduko hainbat eskualdetan egindako ikerketen
emaitzak jasotzen dira, eta askotarikoak dira molusku
arkeologikoen hondarrekin zerikusia duten gaiak.
Ikuspuntu holistikotik, helburua da erakustea hainbat
arkeologia-testuingurutan dokumentatutako maskorrak
ez zirela biltzen janari gisa bakarrik, bai eta
apaingarriak eta tresnak egiteko lehengai gisa ere.
Liburua, arkeomalakologoentzat ez ezik, beste
zenbait esparrutako ikertzaileentzat ere izan daiteke
interesgarria (adibidez, arkeozoologiako, arkeologiako,
zoologiako eta antropologiako ikertzaileentzat), kronologia-,
kontserbazio-, ekologia-, antzinako ekonomia-,
teknologia- eta metodologia-alderdiekin zerikusia
duten ikerketa garrantzitsuak aurki ditzaketelako.
Liburuaren hasieran, artikulu batzuk daude,
molusku-hondarrak Europako Erdi Paleolitoko eta Goi
Paleolitoko testuinguruetan aztertzen dituztenak, eta
artikuluotan, gainera, beste hainbat gai lantzen dira;
adibidez, itsas maskorreko karbonatoetan datatzeko
teknikak (Douka et al.). Bestalde, pertsonen apaingarriak
aztertu egiten dira zenbait irizpide erabiliz: taxonomikoak,
teknologikoak, erabilera-aztarnen ikerketa…;
era berean, informazio geografikoko sistemak
(GIS) eta azterketa esperimentalak baliatzen dira,
besteak beste, aztarnategietan bizi izan ziren ehiztaribiltzaileen
mugikortasunaz eta truke-sareez eztabaidatzeko
(Gargasko haitzuloa –San Juan-Foucher eta
Foucher–; Maltraviesoko haitzuloa –Rodriguez-
Hidalgo et al.–; Peña de Estebanvelako lekua
–Avezuela–; El Hornoko haitzuloa –Fano y Álvarez-
Fernández–; eta Parcoko haitzuloa –Estrada et al.–).
Goi Pleistozenoaren amaieratik Neolitoaren bitartean,
moluskuak gizakien dietaren barruan egon
ziren, eta haien maskorrak pertsonen apaingarri eta
tresnak egiteko lehengai gisa erabili zituzten
Europako eta Asiako zenbait lekutan. Ikerketa taxonomikoek,
teknologikoek, tafonomikoek eta espazialek
jakitera eman dute zenbait teknika erabili zirela
maskor-hondarrak manipulatzeko, hainbat ingurune
ustiatu zirela, eta trukeak egiteko gizarte-sareak egon
zirela leku batzuetan; hauek dira leku horietako batzuk:
Nerjako haitzuloaren sarrera (Jorda et al.); Tell
Aswad (Alarashi), Balma Guilanyà (Martinez-Moreno
et al.); Mazaculos II (Gutiérrez eta González);
Oronsay, Colonsay eta Eskoziako beste toki batzuk;
bai eta Can Roqueta (Oliva), Cingle Vermell eta Roc
del Migdia (Oliva eta Yll) ere. Maskor-hondarrak
Aleutiarretako uharteetako aztarnategietan paleoingurunea
birsortzeko erabili ziren (Antipushina).
Neolito berantiarretik eta Kalkolitotik Brontze Arora
bitartean, beste ikerketa batzuek egiaztatutakoaren
arabera, maskorrak apaingarri gisa erabiltzen eta
tresnak egiten jarraitu zuten artisautzazko espezializazio-testuinguruetan
(besteak beste, Pyrgos-
Mavroraki –Carannante– eta Veraren arroko lekuak
–Maicas eta Vidal–). Ikerketa alometrikoek eta aktualistikoek
aditzera ematen dute erromatarren garaian
ostra kontrolatzen zelako ebidentzia izan zutela
Winchester-ko aztarnategian (Campbell).
Europako Erdi Aroko aztarna arkeomalakologikoen
ikerketak azterketa taxonomikoetan, biometrikoetan
eta tafonomikoetan oinarritzen dira, eta erakusten
dute Beauvoir-sur-Mer (Dupont), Sevillako zenbait
leku (Bernáldez eta García) eta Pontevedran (Álvarez-Fernández
eta Castro) moluskuen ustiapena jarduera
espezializatua izan zela, ez bakarrik txoko ekologiko
desberdinak hautatzen zituztelako, bai eta
haien mamia atera eta biltzeko hainbat teknika erabiltzen
zituztelako ere.
Gainera, eta orain Amerikara jotzen dugu (zehazki,
erdialdeko Amerikara, formazio-alditik aldi klasikoaren
ondokora bitarteko testuinguruetan), itsasoko
eta ur gezako maskorrez azterketa taxonomikoak,
tipologikoak, teknologikoak eta esperimentalak egin
dira, bai eta erabilera-aztarnen ingurukoak ere, ekortze-mikroskopio
elektronikoa erabiliz. Oxtankah-en
(Vega eta Melgar), Xochicalco-n (Melgar),
Teopantecuanitlan-en (Solis eta Martínez) eta
Pezuapan-en (Solis eta Monterrosa) egindako ikerketei
esker, frogatuta gelditu da hainbat tresna eta teknika
erabili zirela maskorrezko objektuak egiteko, eta
Ozeano Barearen eta Karibe itsasoaren artean trukesareak
zeudela egiaztatu da. Hego Amerikan, arkeologia-lekuak
Holozeno berantiarretik XIX. mendera
artekoak dira. Antzeko azterketak egin ziren aztarna
malakologikoei buruz. Azterketek argi utzi zuten gizataldeek
maskorrak eraikuntzako material gisa erabili
MUNIBE Suplemento - Gehigarria 31, 2010
S.C. Aranzadi. Z.E. Donostia/San Sebastián