ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ

60Μέτρηση – Παρακολούθηση Επιπέδων Φαρμάκων από την φαρμακοκινητική στην φαρμακογενωμικήπρέπει να ισχύουν ορισμένες βασικές προϋποθέσεις οι οποίες αναφέρονται αναλυτικά. Σύμφωνα με συγκεκριμέναχαρακτηριστικά (π.χ. χαμηλός θεραπευτικός δείκτης κ.α.) τα φάρμακα διακρίνονται σε κατάλληλα και μη για ΠΕΦ.Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίδεται στις συνθήκες συλλογής και προσδιορισμού δειγμάτων για ΠΕΦ (π.χ. επίπεδα«κατωφλίου»). Η μεθοδολογία στην οποία βασίζεται η ΠΕΦ περιλαμβάνει διάφορες κατηγορίες μεθόδων οι οποίεςαναπτύσσονται διεξοδικά. Στην συνέχεια περιγράφονται συνοπτικά οι κυριώτερες κατηγορίες θεραπευτικών φαρ−μάκων που προσδιορίζονται στα εργαστήρια ΠΕΦ. Τέλος το αποτέλεσμα της μέτρησης ενός φαρμάκου πρέπει ναερμηνεύεται σε σχέση με την ατομική κλινική εικόνα του ασθενούς, για τον λόγο αυτό απαιτούνται συγκεκριμένεςπληροφορίες για να αξιολογηθεί σωστά μία τιμή επιπέδου ενός φαρμάκου. Σήμερα την κλασική ΠΕΦ συμπληρώνειη φαρμακογενωμική ΠΕΦ. Ο συνδυασμός των δύο αυτών προσεγγίσεων αποτελεί για το μέλλον την βάση της προ−σωπικά στοχευμένης θεραπευτικής αγωγής. Nοσοκομειακά Χρονικά, 72, 59−74, 2010.Λέξεις ευρετηρίου: Φαρμακολογική απόκριση, φαρμακοκινητική διακύμανση, χαμηλός θεραπευτικός δείκτης, επί−πεδα «κατωφλίου», μέθοδος του πολωμένου ανοσοφθορισμούΕπί δεκαετίες, η κατάλληλη θεραπευτική φαρμακευ−τική αγωγή για έναν ασθενή καθοριζόταν με εμπειρικότρόπο, βασιζόμενο στην μέθοδο δοκιμής και λάθους.Στην δεκαετία του 1970, ποσοστό 8−20 % των νο−σηλευομένων ασθενών υπό θεραπεία με δακτυλίτιδα(εμπειρικά καθοριζόμενη) εμφάνιζε σημεία τοξικού δα−κτυλιδισμού στο ηλεκτροκαρδιογράφημα. (1)Το πρόβλημα της θεραπευτικής προσέγγισης μεβάση συγκεκριμένη σταθερή δοσολογία φαίνεται κα−θαρά στο σχήμα 1. Από το διάγραμμα είναι προφανέςότι η συγκέντρωση της φαινυτοΐνης στο πλάσμα, γιαένα συγκεκριμένο ασθενή, δεν μπορεί να προβλεφθείμε βάση την χορηγούμενη δόση.Η ανάγκη να απαντηθεί και να ξεπερασθεί τοερώτημα αυτό, οδήγησε στην μελέτη των παραγό−ντων που προσδιορίζουν την φαρμακολογική από−κριση ενός ατόμου σε μια ορισμένη δόση φαρμάκου.Η διατομική διακύμανση στην απόκριση οφείλεται σεδιεργασίες οι οποίες ξεκινούν από τη χορήγηση τουφαρμάκου και καταλήγουν στο θεραπευτικό αποτέ−λεσμα. Οι διεργασίες αυτές συνοψίζονται στο σχήμα2. Διακρίνονται σε δύο φάσεις: την φαρμακοκινητικήκαι την φαρμακοδυναμική φάση. Η φαρμακοκινητικήφάση περιλαμβάνει τις διεργασίες από την χορήγησητου φαρμάκου έως την σύνδεση του στον υποδοχέατου. Η φαρμακοδυναμική φάση ξεκινά από την σύνδε−ση του φαρμάκου στον υποδοχέα του έως το θερα−πευτικό αποτέλεσμα.Σχήμα 1. Συχνότητα κατανομής των συγκεντρώσεωνφαινυτοΐνης στο πλάσμα σε 200 ασθενείςυπό θεραπεία με φαινυτοΐνη (300mg /ημέρα).Το ερώτημα λοιπόν ήταν εύλογο: γιατί μια συγκε−κριμένη δόση φαρμάκου, σε ένα άτομο έχει μικρή επί−δραση, σε ένα δεύτερο έχει θεραπευτική δράση ενώ σεένα τρίτο προκαλεί τοξικότητα;Σχήμα 2. Διεργασίες της πορείας του φαρμάκου στονοργανισμόΣήμερα γνωρίζουμε ότι οι διατομικές διακυμάνσειςστην φαρμακολογική απόκριση οφείλονται σε μεταβο−λές στην σχέση μεταξύ: