ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ

ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ, ΤΟΜΟΣ 72, TEYXOΣ 1−3, 2010 63Σχήμα 3. Μεταβολές της συγκέντρωσης ενός φαρμάκουσυναρτήσει του χρόνου μετά από χορηγήσειςδιαδοχικών δόσεων για την επίτευξη σταθε−ρής κατάστασης ισορροπίας (steady state).Για να διατηρηθούν τα επίπεδα ενός φαρμάκου σεδυναμική κατάσταση ισορροπίας χρειάζεται προσαρ−μογή της δόσης ώστε ο ρυθμός εισόδου του φαρμάκου(ρυθμός χορήγησης) να ισούται με τον ρυθμό απώλειαςτου φαρμάκου. Με την επίτευξη σταθερής κατάστασηςισορροπίας, η συγκέντρωση του ελεύθερου φαρμάκουστον τόπο δράσης του θα πρέπει να αντανακλά τηνσυγκέντρωση του στο πλάσμα.β) Η φαρμακολογική απόκριση πρέπει να είναιανάλογη της συγκέντρωσης του ελεύθερου φαρμάκουστον υποδοχέα του (τόπο δράσης).Είναι προφανές ότι η μη συσχέτιση της συγκέντρω−σης του ελεύθερου φαρμάκου στον υποδοχέα του μετην φαρμακολογική απόκριση (υψηλή φαρμακοδυνα−μική διακύμανση) περιορίζει σημαντικά την αξιοπιστίακαι χρησιμότητα της TDM.γ) Ο βαθμός σύνδεσης του φαρμάκου τόσο με τιςπρωτεΐνες του πλάσματος, όσο και με τους ιστούς, ναπαραμένει σχετικά σταθερός.Το κλάσμα του ελεύθερου φαρμάκου βρίσκεται σεισορροπία με το δεσμευμένο, έτσι ώστε μεταβολές τηςσυγκέντρωσης του συνδεδεμένου με πρωτεΐνες φαρ−μάκου θα έχουν ως αποτέλεσμα και μεταβολές στοκλάσμα του ελεύθερου φαρμάκου. Αυτό είναι πολύ ση−μαντικό σε περίπτωση π.χ. μεταβολής της συγκέντρω−σης της αλβουμίνης στο πλάσμα (υποαλβουμιναιμία)οπότε αλλάζει και το κλάσμα του ελεύθερου φαρμά−κου και κατά συνέπεια η φαρμακολογική απόκριση.ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΤΩΝΕΠΙΠΕΔΩΝ ΦΑΡΜΑΚΩΝΗ TDM είναι χρήσιμη στις ακόλουθες περιπτώ−σεις:1. Εκτίμηση συμμόρφωσηςΗ παντελής έλλειψη συμμόρφωσης, δηλαδή εάν οασθενής δεν παίρνει το φάρμακο του μπορεί εύκολανα ανιχνευθεί με τιμή επιπέδου ίσον με μηδέν. Η κυ−μαινόμενη (ευκαιριακή) όμως συμμόρφωση δεν μπορείνα ανιχνευθεί εύκολα και μάλιστα, απροσδόκητα χα−μηλά επίπεδα δεν οφείλονται αναγκαστικά (για τουςλόγους που αναφέρθησαν προηγούμενα π.χ. υπερτα−χείς μεταβολιστές) σε μη συμμόρφωση.2. Εξατομίκευση της θεραπείας με σκοπό τηνεπίτευξη θεραπευτικού εύρους:• Όταν η σχέση δόσης/απόκρισης είναι μη ενδει−κτική (δηλαδή όταν η δόση δεν μπορεί να συσχε−τισθεί με την απόκριση).• Όταν μεταβολές στην κατάσταση της υγείας δύ−νανται να αλλάξουν την σχέση δόσης/απόκρισης(π.χ. μεταβολές στις φαρμακοκινητικές παραμέ−τρους λόγω νεφρικής δυσλειτουργίας).• Όταν η συγχορήγηση άλλων φαρμάκων επηρε−άζει την σχέση δόσης/συγκέντρωσης στο αίμα(π.χ. με πρόκληση επαγωγής ή αναστολής τωνενζύμων μεταβολισμού φαρμάκων).3. Διάγνωση υπερδοσολογίας ή τοξικότητας −Φάρ μακα κατάλληλα για Παρακολούθηση των επι−πέδωνΈνα φάρμακο είναι κατάλληλο για TDM όταν:• Είναι γνωστά τα φαρμακοκινητικά δεδομένα του(π.χ. βιοδιαθεσιμότητα, όγκος κατανομής, κ.α.).• Εμφανίζει υψηλή φαρμακοκινητική διακύμανση(δηλαδή κακή συσχέτιση μεταξύ της δόσης και τηςσυγκέντρωσης του στο πλάσμα)• Εμφανίζει χαμηλή φαρμακοδυναμική διακύμανση(δηλαδή καλή συσχέτιση μεταξύ της συγκέντρω−σης στο πλάσμα και της απόκρισης)• Έχει χαμηλό θεραπευτικό δείκτη (στενό θεραπευ−τικό παράθυρο)Ο προσδιορισμός της σχέσης μεταξύ επιθυμητούκαι ανεπιθύμητου φαρμακευτικού αποτελέσματος δί−νεται από 2 δείκτες: τον θεραπευτικό δείκτη και τονκλινικό θεραπευτικό δείκτη. Ο θεραπευτικός δείκτηςείναι ο λόγος της τοξικής δόσης προς την θεραπευτικήδόση: TD 50/ED 50. Ο όρος ED 50(Effective dose) εκφράζει τηδόση του φαρμάκου που απαιτείται για συγκεκριμένηδράση στο 50% των ατόμων στα οποία χορηγήθηκε. Οόρος ΤD 50(Toxic dose) εκφράζει τη δόση του φαρμάκουπου προκαλεί τοξικότητα στο 50% των πειραματοζώ−ων στα οποία χορηγήθηκε.Όσο αυξάνει ο θεραπευτικός δείκτης, δηλαδή μεγα−