PDF (Trabajo en el que se estudian los resultados de un ... - Funes
PDF (Trabajo en el que se estudian los resultados de un ... - Funes
PDF (Trabajo en el que se estudian los resultados de un ... - Funes
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Eduardo Merino Cortés Dpto. Didáctica <strong>de</strong> la Matemática. UGR<br />
Pres<strong>en</strong>tamos a continuación <strong>un</strong>a clasificación <strong>de</strong> tipos <strong>de</strong> repres<strong>en</strong>taciones <strong>que</strong><br />
vamos a utilizar al analizar las producciones <strong>de</strong> <strong>los</strong> <strong>estudian</strong>tes, basándonos <strong>en</strong> todo lo<br />
expuesto hasta <strong>el</strong> mom<strong>en</strong>to, y parti<strong>en</strong>do <strong>de</strong> la clasificación establecida por Kolloff<strong>el</strong>,<br />
Eysink, De Jong y Wilh<strong>el</strong>m (2009) para otros cont<strong>en</strong>idos matemáticos, <strong>que</strong> más tar<strong>de</strong><br />
fue restructurada por Cañadas y Figueiras (2011). A<strong>un</strong><strong>que</strong> estas clasificaciones han sido<br />
usadas <strong>en</strong> <strong>el</strong> contexto <strong>de</strong> problemas <strong>de</strong> combinatoria, son aplicables a nuestro estudio.<br />
Estas autoras id<strong>en</strong>tifican cuatro sistemas <strong>de</strong> repres<strong>en</strong>tación <strong>en</strong> su estudio: (a) aritmética,<br />
(b) algebraica, (c) textual y (d) sintética (textual-aritmética). En <strong>el</strong> pres<strong>en</strong>te estudio<br />
<strong>en</strong>globamos las repres<strong>en</strong>taciones aritméticas y algebraicas <strong>en</strong> <strong>un</strong> ord<strong>en</strong> superior:<br />
repres<strong>en</strong>taciones simbólicas. A<strong>de</strong>más añadimos <strong>los</strong> sistemas <strong>de</strong> repres<strong>en</strong>tación tabular y<br />
pictórica, frecu<strong>en</strong>tes y útiles <strong>en</strong> tareas r<strong>el</strong>acionadas con <strong>el</strong> p<strong>en</strong>sami<strong>en</strong>to algebraico. A<br />
continuación pres<strong>en</strong>tamos <strong>los</strong> sistemas <strong>de</strong> repres<strong>en</strong>tación consi<strong>de</strong>rados, acompañados <strong>de</strong><br />
ejemp<strong>los</strong> concretos <strong>de</strong> <strong>los</strong> alumnos 4 cuyas producciones analizamos <strong>en</strong> este estudio. En<br />
<strong>los</strong> Capítu<strong>los</strong> 5 y 6 mostramos ejemp<strong>los</strong> <strong>de</strong> las repres<strong>en</strong>taciones aquí <strong>de</strong>scritas.<br />
Verbal<br />
Se sirv<strong>en</strong> d<strong>el</strong> l<strong>en</strong>guaje natural para exponer la información <strong>de</strong> forma cohesionada. En <strong>el</strong><br />
caso <strong>de</strong> <strong>los</strong> protoco<strong>los</strong> <strong>que</strong> llevan a cabo <strong>los</strong> <strong>estudian</strong>tes al resolver <strong>un</strong>a tarea, permit<strong>en</strong><br />
expresar <strong>el</strong> proceso <strong>de</strong> razonami<strong>en</strong>to <strong>de</strong> forma <strong>se</strong>cu<strong>en</strong>cial (Cañadas y Figueiras, 2007).<br />
Tabular<br />
La RAE (2001), <strong>de</strong>fine tabla como <strong>un</strong> “cuadro o catálogo <strong>de</strong> números <strong>de</strong> especie<br />
<strong>de</strong>terminada, dispuestos <strong>en</strong> forma a<strong>de</strong>cuada para facilitar <strong>los</strong> cálcu<strong>los</strong>”.<br />
Las tablas toman parte <strong>en</strong> <strong>el</strong> campo <strong>de</strong> las repres<strong>en</strong>taciones <strong>en</strong> <strong>el</strong> contexto d<strong>el</strong><br />
p<strong>en</strong>sami<strong>en</strong>to f<strong>un</strong>cional. Brizu<strong>el</strong>a y Roth (2002) lo pon<strong>en</strong> <strong>de</strong> manifiesto y <strong>estudian</strong> <strong>los</strong><br />
distintos modos <strong>en</strong> <strong>que</strong> <strong>los</strong> <strong>estudian</strong>tes repres<strong>en</strong>tan información <strong>de</strong> problemas <strong>en</strong> forma<br />
<strong>de</strong> tablas <strong>de</strong> producción propia.<br />
Nos referimos aquí a la repres<strong>en</strong>tación tabular como aqu<strong>el</strong>la <strong>en</strong> la <strong>que</strong> <strong>los</strong> alumnos<br />
<strong>se</strong> val<strong>en</strong> <strong>de</strong> <strong>un</strong>a tabla <strong>de</strong> datos para la organización y repres<strong>en</strong>tación <strong>de</strong> cantida<strong>de</strong>s<br />
numéricas, expresiones verbales, o r<strong>el</strong>aciones <strong>en</strong>tre <strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos <strong>de</strong> la tarea.<br />
4 Para mayor comodidad <strong>en</strong> <strong>el</strong> análisis <strong>de</strong> datos, <strong>los</strong> alumnos son id<strong>en</strong>tificados con la letra A acompañada<br />
<strong>de</strong> números d<strong>el</strong> 1 al 20.<br />
21