15.05.2013 Views

No. 12 - Revista de Temas Nicaragüenses

No. 12 - Revista de Temas Nicaragüenses

No. 12 - Revista de Temas Nicaragüenses

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

<strong>Revista</strong> <strong>de</strong> <strong>Temas</strong> <strong>Nicaragüenses</strong> <strong>No</strong>. <strong>12</strong> (Abril 2009)<br />

Kuaguni yajket gi-tapúa-t se tenkal kan-né gi-pía-t muchi ne uj-úmit-chichin pal muchi, tei-né nexnémi-t<br />

uan naui ikxi nigan tal-tik-pak, uan muchi i y-ujmíu ne tutut-chichin ne patani. (32)<br />

Luego ir-pretérito-plural lo-abrir una abertura/puerta cuándo/dón<strong>de</strong>-artículo/<strong>de</strong>mostrativo lotienen<br />

todos artículo/<strong>de</strong>mostrativo reduplicación-hueso-diminutivo (es)-beneficio todos, reduplicación-existencial<br />

compañía cuatro pata aquí mundo/tierra, compañía todo sus plumas artículo/<strong>de</strong>mostrativo<br />

pájaro-diminutivo artículo/<strong>de</strong>mostrativo vuela. (32)<br />

Uan g-ilij-ket, ga tei gi-negi, pal gi-má-t. Uan ina-k yaja, ne piltsín, ga yaja muchi gi-negi-skía. (33)<br />

Compañía lo/le-dicen, razón qué lo-<strong>de</strong>sea, (es)-beneficio lo-dan. Compañía <strong>de</strong>cir/contar-pretérito<br />

él, artículo/<strong>de</strong>mostrativo muchacho, razón él todo lo-<strong>de</strong>sear-condicional. (33)<br />

Kuaguni í-na-k ne chulet uan ne piltsín, —inté gi-mati-gatka, ga ne kúuat yaja ne chulet, teteku pal<br />

muchi yémet ne némi-t ne— (34)<br />

Luego <strong>de</strong>cir/contar-pretérito artículo/<strong>de</strong>mostrativo anciano compañía artículo/<strong>de</strong>mostrativo muchacho,<br />

—no lo saber-frecuentativo, razón artículo/<strong>de</strong>mostrativo serpiente él/ella artículo/<strong>de</strong>mostrativo<br />

anciano, padre (es)beneficio todos ellos artículo/<strong>de</strong>mostrativo existencial-plural<br />

artículo/<strong>de</strong>mostrativo. (34)<br />

Yega kuak í-na-k, ga muchi gi-negi-skía, kuaguni g-ída-k, ga ne kúuat yaja ne chulet: g-ída-k, ga ne<br />

kúuat mu-chiu-ki ne chulet. (35)<br />

Su-razón cuando/mientras <strong>de</strong>cir/contar-pretérito, razón todo lo-<strong>de</strong>sear-condicional, luego lo-verpretérito,<br />

razón artículo/<strong>de</strong>mostrativo serpiente él artículo/<strong>de</strong>mostrativo anciano: lo-ver-pretérito,<br />

razón artículo/<strong>de</strong>mostrativo serpiente reflexivo-hacer-pretérito artículo/<strong>de</strong>mostrativo anciano. (35)<br />

Uan g-ída-k, ga g-íli-k, ga-nté ueli gi-má-t muchi: su gi-má-t muchi, inte-ya yáuit ueli-t gísa-t. (36)<br />

Compañía lo-ver-pretérito, razón lo-<strong>de</strong>cir-pretérito, razón-no lo-dan todo: si lo dan todo, no-ya van<br />

pue<strong>de</strong>n salen. (36)<br />

Kuaguni g-ída-k, ga ne chulet yaja ne kúuat, uan g-ili-k: “ti-mets-má-t sejse umit-chichin uan sejse i<br />

y-uxmí-iu muchi tei-né uéli-t patáni-t”. (37)<br />

Luego lo-ver-pretérito, razón artículo/<strong>de</strong>mostrativo anciano él artículo/<strong>de</strong>mostrativo serpiente,<br />

compañía lo-<strong>de</strong>cir-pretérito: “nosotros-te-damos cada hueso-diminutivo compañía cada plumaposesión<br />

todos que-artículo/<strong>de</strong>mostrativo pue<strong>de</strong>n vuelan”. (37)<br />

Kuaguni gi-chálu-k ne tet ne chulet. Uan g-ída-k kuaguni muchi mu-gets-ket, muchi ni uj-umetchichin<br />

uan ne i yujmíu-chichin. (38)<br />

104

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!