Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>Revista</strong> <strong>de</strong> <strong>Temas</strong> <strong>Nicaragüenses</strong> <strong>No</strong>. <strong>12</strong> (Abril 2009)<br />
Otro día ir-pretérito-plural, llegar-pretérito-plural una laguna, artículo/<strong>de</strong>mostrativo reflexivo-sentarpretérito-plural<br />
<strong>de</strong>/en una piedra, cuando la-ver-pretérito-plural, razón va una serpiente <strong>de</strong>/en artículo/<strong>de</strong>mostrativo<br />
agua. (117)<br />
Ási-k kan nimi-túyat mu-ej-mu-éts-tuk uan: “mejemet ne uítset, — nigan nu uan naja!”. (118)<br />
Llegó don<strong>de</strong> existencial-imperfecto reflexivo-reduplicación-asentar/colocar-participio/perfectivo<br />
compañía: “¡Uds. ahí vengan, —aquí mi compañía yo!”. (118)<br />
“E, yeka”. (119)<br />
“Sí, bien”. (119)<br />
“Se ma-mu-tali tik nu tsuntekun, ne séyuk ma-mu-tali ga nu tajku!”. (<strong>12</strong>0)<br />
“Una exhortativo-reflexivo-sentar <strong>de</strong>/en mi cabeza, una otra exhortativo-reflexivo-sentar razón mi<br />
mitad/cintura. (<strong>12</strong>0)<br />
Kan mu-talij-ket, gin-g-ili-k, ma-mux-pupu-gan ne in ix-kal-íu. Yauita ási-t tik i kal. (<strong>12</strong>1)<br />
Dón<strong>de</strong> reflexivo-sentar-pretérito-plural les-<strong>de</strong>cir-pretérito, exhortativo-reflexivo-limpiar-plural artículo/<strong>de</strong>mostrativo<br />
su ojo-casa-posesión. Van, llegaron en/<strong>de</strong> su casa. (<strong>12</strong>1)<br />
Kan gi-pía-túyat chikuasin túnal, g-ilix-ket, ga-gi-negi-tuya yaui ta-chia i nan. Taj-ta-gets-ki ne munutsa<br />
jilomena. “¡Naja ni-x-negi niu yek!”. (<strong>12</strong>2)<br />
Dón<strong>de</strong> lo-tener-imperfecto seis días, lo-<strong>de</strong>cir-pretérito-plural, razón-lo-<strong>de</strong>sean-imperfecto va laespía/contempla<br />
su mamá. Habla la que reflexivo-llama Filomena. “¡Yo yo-lo-<strong>de</strong>seo voy bien!”.<br />
(<strong>12</strong>2)<br />
“Tiu-tíau ti-k-nutsa yei uipta! Ti-uits, — inté ti-mu-kuepa ti-nech-ilía ken mets-ili-k. (<strong>12</strong>3)<br />
“¡Vas-vas tú-la-llamas tres veces! Tú-vienes, —no tú-reflexivo-vuelves, tú-me dices cómo te-<strong>de</strong>cirpretérito.<br />
(<strong>12</strong>3)<br />
Yajki uan mu-kuep-ki, ína-k ne kúuat: “keman ni-ási-k, inté nimi-tuya, ne ten-kal nimi-tuya tsák-tuk”.<br />
(<strong>12</strong>4)<br />
Ir-pretérito compañía reflexivo-vuelve-pretérito, <strong>de</strong>cir/contar-pretérito artículo/<strong>de</strong>mostrativo:<br />
“cuándo yo-llegar—pretérito, no existencial-imperfecto, artículo/<strong>de</strong>mostrativo abertura-casa existencial-imperfecto<br />
cerrar–participio/perfectivo. (<strong>12</strong>4)<br />
130