Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>Revista</strong> <strong>de</strong> <strong>Temas</strong> <strong>Nicaragüenses</strong> <strong>No</strong>. <strong>12</strong> (Abril 2009)<br />
Ne Kúuat, kan g-ída-k yáui, m-inax-ki. Keman panu-yáui ne lámat, gi-ta-getski ne kúuat chij-chin gilij-ki.<br />
(83)<br />
Artículo/<strong>de</strong>mostrativo serpiente, cuándo/dón<strong>de</strong> lo-ver-pretérito, reflexivo-escon<strong>de</strong>r-pretérito.<br />
Cuando/mientras pasa-va artículo/<strong>de</strong>mostrativo, lo-algo/hablar-pretérito artículo/<strong>de</strong>mostrativo<br />
serpiente reduplicación-pequeña lo-<strong>de</strong>cir-pretérito. (83)<br />
“Taja tei tíuts ti-k-cha? Naja inté ni-mets-ix-mati, — xi-gisa pal nigan, asu-(i)nté niu-ni-mets-kua!”.<br />
(84)<br />
“Tú ¿qué vienes tú-lo-haces? Yo no yo-te-ojo-saber/conozco, —imperativo-salir/irse (es)-beneficio<br />
aquí, ¡si-no voy-yo-te-como!”. (84)<br />
“Ka mets-ilij-tuk ma-xí-ui? Naja inté ni-g-ilij-tuk nianaga, ma-g-al-kui seyuk!”. (85)<br />
¿Quién te-<strong>de</strong>cir-participio/perfectivo exhortativo-imperativo-venir? Yo no yo-lo-<strong>de</strong>cir-pretérito nadie,<br />
¡exhortativo-lo/a-hacia/aquí-llevar-traer otro/a!”. (85)<br />
“Xi-gisa! Yaui-ya guíts/uits iguni ne i tekuyu ne kal, yáui mets-ajua!”. (86)<br />
“¡Imperativo-salir/irse! Va-ya viene ahí artículo/<strong>de</strong>mostrativo su propietaria artículo/<strong>de</strong>mostrativo<br />
casa, ¡va te-regaña!“. (86)<br />
“Ni-áua ni-gisa, —semaya ni-ual-ejkú-tuk ni-g-ida, asu ti-nech-tal-gu(l)-lía se chupi tumin”. (87)<br />
“Voy salgo, —sólo yo-hacia/aquí-llegar-participio/perfectivo yo-lo-veo, si tú-me-hacia/aquíobsequias/ofrendas-aplicativo<br />
un poco dinero”. (87)<br />
“Naja inté nech-ilij-tíut ma-ni-tal-gul-i ne tumin, —xi-mu-kuepa musta! Kuaguni ueli mets-ilía, asu<br />
mets-tal-gulí-a ux inté”. (88)<br />
“Yo no me-<strong>de</strong>cir-perfecto exhortativo-yo-obsequie/ofren<strong>de</strong> artículo/<strong>de</strong>mostrativo dinero, —<br />
¡imperativo-reflexivo-volver mañana! Luego (es)-posible te-dice, si te-obsequia/ofrenda o no”. (88)<br />
“Yek nimi”. (89)<br />
“Bien existencial”. (89)<br />
Gi-chíua-k se túnal, ási-k ne lamaj-tsin ga peina. Kuaguni giy-ási-k ne i tekuyu ne kal guan g-ilix-ki:<br />
ga yaja asi-tuya, asu ueli-skía gi-má tei gi-cha ne lamaj-tsin. (90)<br />
<strong>12</strong>1