Descargar en PDF o artigo - Centro Ramón Piñeiro para a ...

Xesús Ferro Ruibal, Xacinta Varela Martínez. Fraseoloxía e paremioloxía nos escritos do P. Martín Sarmiento (1695-1772)
(GARRO:055). N'é certo que nostro Siñor non sería un siñor verdadeiro, que sería un siñor de
bulra, un siñor de palla de centeo (GARRO:055). A riqueza adoita estimula-la insolidariedade,
porque nunca parece suficiente e, en consecuencia, non mingua a ambición. Por iso di o refrán:
Si te casas con un ricachón non lle mires o corazón. (TABOA-2). Amigo de ricachón ou can ou
cabrón. (TABOA-2:). Finalmente, Moimenta é topónimo galego que designa dúas parroquias (no
Campo Lameiro e en Lalín) e seis lugares (en Boiro, Celanova, Cualedro, Vilardevós, A
Estrada e Silleda): a máis próxima á Pontevedra de Sarmiento é a parroquia do Campo
Lameiro.
2.1.10. Trasacordo do galego. [1762-1772] (§ 5168) Esta prenda característica de los
rústicos gallegos tiene nombre proprio y muy apropriado, y se llama o trasacordo do
galego. Una vez que el gallego haya acordado, por ser ya acuchillado algunas veces de
uno, el ser cauto con él, no le pegará otra, aunque le ofrezca un Potosí: Timeo Danaos,
et dona ferentes 13 , dice Virgilio. Y para decir lo mismo un gallego, se explica con más
concisión y gracia con esta expresión: “Non che creo, que eres garda”. Esta
prudentísima cautela que usan los gallegos la deben observar especialmente cuando
viven fuera de Galicia. Es cosa execrable ver y oír lo que en Castilla se aja, se insulta, se
escarnece y se piensa ridiculizar el nombre gallego; y no hay vejación ni extorsión que
no hagan a los gallegos rústicos que vienen a trabajar los rústicos y bárbaros ociosos
que ven insultada su inertia y apoltronada ociosidad. (SARMI-660:5168; Monteagudo:4, 168).
TFG Ter un trasacordo (XERAIS-2:748. XERAIS-2:457). Vir o trasacordo (RODGO-3:422.
FRANCO839). Non hai mellor acordo, có trasacordo (23911:319) (MAREVA:10). Non hai mellor
acordo có do trasacordo (RODGO-1:046; GEG:01104). Nunca hai acordo com'o trasacordo.
(CARRA-4:220708. CARU:30111888). Nunca foi o acordo mellor có trasacordo (RODGO-
1:046.GEG01104) (VSACO:772,20661). Nunca hai o acordo com'o trasacordo. (SACO1225.
SACO2319) (VSACO:772,20661). Non se ha de facer acordo sen pensar no trasacordo (RODGO-
1:046). ¡Si o gallego tivera o acordo, como ten o trasacordo! (SACO2327). O gallego se tivera o
acordo como o trasacordo, non había quen o fastidiara. (21002). Se o galego tivera o acordo
como o trasacordo, non había quen o mandara á merda. (ORTELLE).
Comentario. Non se ha facer acordo sen pensar no trasacordo, significa que no debe
adoptarse un acuerdo sin meditarlo y pensarlo bien o sin consultarlo con la almohada, para no
tener despues que arrepentirse (RODGO-1:046). Ter un trasacordo: Trasacordo é a revisión dun
acordo ou determinación que se adoptou, un volverse atrás no camiño andado para percorrelo
por outra vía ou doutra maneira. Cando xa tiña decidida unha cousa e despois cambia de
opinión, se alguén llo bota en cara, o galego pode dar por suficiente esta explicación: Tiven un
trasacordo. E basta. Visto desde fóra, [...] este volverse atrás vai ser percibido como non manter
a palabra. Dito con outro estereotipo: o galego é pouco de fiar. E, sen embargo, se estamos
atentos, podemos caer na conta de que este cambiar de opinión é algo que con frecuencia fai
non só na relacións cos outros, senón incluso cando ten que tomar en solitario unha decisión. O
trasacordo non ten que ver tanto coa fidelidade canto coa falta de seguridade na opción
escollida. Hai ducias de expresións que reforzan esta inseguridade nas opcións que veño
comentando: Por se acaso, Polo si ou polo non, Se cadra, Nunca se sabe, Demo non digas...
Desta inseguridade radical en que o galego se move xorde unha práctica que aos ollos dos
defensores do si ou non non pode ser calificada máis que como ambigua. O refraneiro [...]
parece confirmar o diagnóstico: Bo é ter un amigo ata no inferno. Hai que poñer unha vela a
Deus e outra ao demo. Cando o demo veña á túa porta, non lla peches; entórnalla. Porque a
Deus aprecies, ao demo non desprecies. (GONDAR-5:48-49).
13 “Téñolles medo ós dánaos, mesmo cando fan agasallos”
110 Cadernos de Fraseoloxía Galega 14,2012, 99-163. ISSN 1698-7861