15.02.2015 Views

Descargar en PDF o artigo - Centro Ramón Piñeiro para a ...

Descargar en PDF o artigo - Centro Ramón Piñeiro para a ...

Descargar en PDF o artigo - Centro Ramón Piñeiro para a ...

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

Xesús Ferro Ruibal e e Xacinta Varela Martínez: Fraseoloxía e e paremioloxía galega nos nos escritos do do P. P. Martín Sarmi<strong>en</strong>to (1695-1772)<br />

la provid<strong>en</strong>cia de llamar a Madrid muchos gaiteros que pasas<strong>en</strong> y cruzas<strong>en</strong> las calles<br />

tocando siempre las gaitas, y que con este arbitrio se había minorado mucho la<br />

epidemia. Añadió que desde <strong>en</strong>tonces ti<strong>en</strong>e costumbre la Villa de Madrid de t<strong>en</strong>er<br />

asalariados algunos gaiteros que cada año y a tal tiempo v<strong>en</strong>gan a Madrid a alegrar el<br />

pueblo con sus gaitas. Lo que puedo decir es que hace muchos años observaba que el<br />

Sábado Santo por la tarde salía a las calles algún gaitero gallego. Digo gallego porque<br />

otro cualquiera de otra nación que se meta a gaitero, la tocará bi<strong>en</strong> según música, pero<br />

jamás acertará a darle el airecillo gallego, y siempre que oigo alguna gaita, al punto<br />

distingo si es gallego o no gallego el gaitero que la toca. (SARMI-660: 5453-5454;<br />

Monteagudo:4, 236).<br />

TFG. Ande a gaita polo lugar. D<strong>en</strong>ota que uno mira con indifer<strong>en</strong>cia aquello que no le importa o<br />

no ti<strong>en</strong>e interés <strong>para</strong> el. (RODGO-2:394). Tamén se usa como locución: Anda a gaita polo lugar.<br />

D<strong>en</strong>ota alegría, aunque pasajera, <strong>en</strong>tre los vecinos del pueblo. (RODGO-1:165). // Andar a gaita<br />

polo lugar. Estar de fiesta (v.s. Alegrar). (CRESPO1068). Ser todo festa. (LOPTA2065).<br />

3.3.1. *El que lexos va casar; o faltas lleva, o las va a vuscar. [1768]. Es adagio gallego: El<br />

que lexos va casar; o faltas lleva, o las va a vuscar. Y se podrá trobar <strong>en</strong> quanto al estudio:<br />

El que lexos va a estudiar, etc. (SARMI-9:52).<br />

Com<strong>en</strong>tario. Unha vez máis Sarmi<strong>en</strong>to cita <strong>en</strong> castelán un refrán galego aínda que con sintaxe<br />

galega (va casar) e, neste caso, el mesmo o citou noutro lugar (2.5.14) <strong>en</strong> galego. Obsérvese<br />

como aproveita <strong>para</strong> desautomatizalo, creando unha nova aplicación desta paremia ó mundo<br />

estudiantil (El que lexos va a estudiar): com<strong>en</strong>tarémolo <strong>en</strong> 4.2.2.<br />

3.3.2. Los que quisier<strong>en</strong> trabajar <strong>en</strong> Galicia ti<strong>en</strong><strong>en</strong> la Castilla. [1772]. (§ 342) En virtud<br />

de semejantes tragedias y de otras funestas resultas, ya <strong>en</strong> Galicia se miran con malos<br />

ojos los gallegos que con el chorrillo de las merinas están inquietos por trashumar a<br />

Castilla a trabajar tierras aj<strong>en</strong>as. ¿Con qué ojos mirará un gallego, o gallega, que su<br />

padre, o su marido, o su hijo, o su hermano, haya sido robado y asesinado <strong>en</strong> un monte,<br />

quedando allí desnudo e insepulto ¿Con qué oídos oirá que el tal, vini<strong>en</strong>do <strong>en</strong>fermo,<br />

por no dejar la compañía, se cayó muerto <strong>en</strong> el camino al volverse a su país ¿O que,<br />

cay<strong>en</strong>do <strong>en</strong>fermo con otros muchos compañeros suyos <strong>en</strong> la siega, los llevaron al<br />

Hospital G<strong>en</strong>eral de Madrid, <strong>para</strong> que al fin ayud<strong>en</strong> a ll<strong>en</strong>ar el pozo carcavón, o sima,<br />

que allí llaman el papa-gallegos (§ 343) Por eso es adagio <strong>en</strong> Galicia que los que<br />

quisier<strong>en</strong> trabajar <strong>en</strong> Galicia ti<strong>en</strong><strong>en</strong> la Castilla que sal<strong>en</strong> a buscar con tantas<br />

incomodidades. Caeteris paribus, m<strong>en</strong>os mal lo pasan los lugares de donde ninguno sale<br />

<strong>para</strong> Castilla que los que <strong>en</strong>vían a Castilla algunos segadores. ¡Ojalá ningún gallego<br />

viniese a Castilla a trabajar <strong>en</strong> tierras aj<strong>en</strong>as! De ese modo, las trabajarían los<br />

castellanos, como hacían antiguam<strong>en</strong>te. Y acaso no pasarían tantos a Galicia solo a<br />

chupar las tierras aj<strong>en</strong>as y a triunfar a costa del sudor de los pobres gallegos labradores.<br />

Al fin, de los gallegos que vi<strong>en</strong><strong>en</strong> a Castilla, los que vuelv<strong>en</strong> a su patria, tan lejos de ser<br />

perniciosos, son útiles al reino. Ya por el dinero que, como hormigas, acarrean a él, el<br />

cual, por ser el más bi<strong>en</strong> ganado, es el que más luce. Ya porque, sin haber mudado de<br />

traje, ni de empleo, vuelv<strong>en</strong> a tomar el arado, el azadón y la hoz, <strong>en</strong> su misma tierra. Ya,<br />

finalm<strong>en</strong>te, porque los más advertidos suel<strong>en</strong> apr<strong>en</strong>der <strong>en</strong> Castilla algunas útiles<br />

operaciones de agricultura y las trasplantan a su país. (SARMI-660:342-343).<br />

TFG.. A *Castilla van os homes, a Castilla por ganar... Castilla queda na terra, <strong>para</strong> qu<strong>en</strong> quer<br />

traballar. (BLADO:1, 170, 200). // Ás Américas van os homes, / ás Américas pra gañar. / E as<br />

Américas aquí as teñ<strong>en</strong> / os que queiran traballar. (NEIRA:1961, 37).<br />

Cadernos de Fraseoloxía Galega 14,2012, 99-163. ISSN ISSN 1698-7861<br />

141

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!