Descargar en PDF o artigo - Centro Ramón Piñeiro para a ...
Descargar en PDF o artigo - Centro Ramón Piñeiro para a ...
Descargar en PDF o artigo - Centro Ramón Piñeiro para a ...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Xesús Ferro Ruibal e e Xacinta Varela Martínez: Fraseoloxía e e paremioloxía galega nos nos escritos do do P. P. Martín Sarmi<strong>en</strong>to (1695-1772)<br />
Resulta tamén curioso que os paremiógrafos dos séculos XIX e XX recollan unha versión na<br />
que con chagas rima a palabra bragas, que polo suxeito masculino (O que...) vemos que é unha<br />
peza de roupa masculina, cando hoxe designa unha peza exclusivam<strong>en</strong>te feminina: é dicir, o<br />
refrán contén un arcaísmo semántico, que na versión de Sarmi<strong>en</strong>to (século XVIII) xa estaba<br />
substituído por calzóns, que é a palabra de uso actual.<br />
2.5.18. Qu<strong>en</strong> parte non carpe, se tolo non é. [1755].Carpido, carpida. Verbo antiguo y se<br />
usa hacia el Seixo, v. g.: <strong>en</strong> copla de Reyes: María chorosa e carpida. Item <strong>en</strong> un<br />
adagio: qu<strong>en</strong> parte non carpe se tolo non é. Carpida es llorar con ademanes y acaso<br />
arañaduras de cara. Non carpe, esto es, no llora ni se arrepi<strong>en</strong>te ni se desgreña, pues<br />
estuvo <strong>en</strong> su mano el partir. Estoy que será de carpo, y escarpidor y carpir será<br />
rascar y desgreñar o tirarse de los cabellos. En Vossio, verbo carex, creo, hay caro, is, y<br />
carpo, y de donde, creo, vi<strong>en</strong>e la voz carpáza. Así María chorosa e carpida, esto es,<br />
desgreñada. (SARMI-6:419).<br />
TFG. Qu<strong>en</strong> parte non carpe si tolo non é (CORNIDE:323). O que parte e non carpe, se é *persona<br />
de arte, deixa pra si a millor parte. (38119111). Qu<strong>en</strong> parte e reparte, se non queda coa mellor<br />
parte, ou é tolo ou non t<strong>en</strong> arte. (43220). O que parte e b<strong>en</strong> reparte, pra si deix'a millor parte. O<br />
que parte e b<strong>en</strong> reparte, se a repartir t<strong>en</strong> arte, pra si deixa a mellor parte (23911:231). O que<br />
parte e b<strong>en</strong> reparte, se no repartir t<strong>en</strong> arte, quédase coa mellor parte. (RODGO-3:092). Qu<strong>en</strong><br />
parte e reparte colla <strong>para</strong> si a mellor parte (43815,163). Qu<strong>en</strong> parte e reparte leva a mellor parte.<br />
(17330). O que parte e reparte lévase a mellor parte. (21117). Hai algunha variante que expresa<br />
que o repartidor honesto case sempre acaba perd<strong>en</strong>do: Qu<strong>en</strong> desparte leva a pior parte.<br />
Sempre leva a pior parte o que <strong>en</strong> conc<strong>en</strong>cia reparte.<br />
2.5.19.1. Se non che vale o tom, válache o legón / Se non che vale o tom, válache a<br />
sepultura. [1757-1762]. La planta que llaman peucedanum*, <strong>en</strong> castellano pinillo y <strong>en</strong><br />
gallego tom* o herba tom, si el que la va a arrancar no va con prev<strong>en</strong>ción se desmayará<br />
de pronto*. Y su [...] raíz echada <strong>en</strong> el río mata todos los peces, y Amato Lusitano dice<br />
que huy<strong>en</strong> los demonios de donde está el tom. Y no obstante ti<strong>en</strong>e muchas virtudes<br />
según el adagio gallego: Sê non che vale ô tom válache o* legon, o la sepultura. El<br />
azadón <strong>en</strong> castellano se llama <strong>en</strong> gallego legón, con el cual se hac<strong>en</strong> las sepulturas. Esto<br />
es, si no sirve el tom de remedio, ya no hay más recurso que el morir. (SARMI-4:227/811).<br />
2.5.19.2. Llaman así <strong>en</strong> Deza a la planta peucedano o herbatum y es el thom de Amato<br />
Lusitano. Hay este adagio <strong>en</strong> Deza: Se non che vale ó atóm, válache o legón, aludi<strong>en</strong>do<br />
a que, si <strong>en</strong> las dis<strong>en</strong>terías, a que se aplica, no alcanza el atom, morirá. (SARMI-5:212,<br />
1241).<br />
TFG. Non figura. Sobre a id<strong>en</strong>tificación desta planta, véxase a nota 58 .<br />
58 Agradecemos ó profesor de botánica Javier Amigo Vázquez a seguinte información: