15.02.2015 Views

Descargar en PDF o artigo - Centro Ramón Piñeiro para a ...

Descargar en PDF o artigo - Centro Ramón Piñeiro para a ...

Descargar en PDF o artigo - Centro Ramón Piñeiro para a ...

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

Xesús Ferro Ruibal, Xacinta Varela Martínez. Fraseoloxía e paremioloxía nos escritos do P. Martín Sarmi<strong>en</strong>to (1695-1772)<br />

natural <strong>en</strong> sus tres reinos, o heredado de sus mayores de padres a hijos, o adquirido y<br />

perficionado cada día más con su laboriosa aplicación y con su ing<strong>en</strong>iosa industria.<br />

(SARMI-660:1180-1181).<br />

2.5.22.2. Se queres vivir mezquiño, trata <strong>en</strong> viño. Se queres vestir de seda, trata <strong>en</strong><br />

cera. [1772] (§ 1144) Dice un adagio gallego que ya cité: “Se queres vivir mezquiño,<br />

trata <strong>en</strong> viñoª. Y a este se sigue este otro: “Se queres vestir de seda, trata <strong>en</strong> cera”. El<br />

primero, lastimosam<strong>en</strong>te, se experim<strong>en</strong>ta cada año: se ve que el cosechero que toda su<br />

agricultura la reduce a viñas jamás pasa de un pobre mezquino. Y <strong>en</strong> esto se conoce que<br />

la significación que hoy ti<strong>en</strong>e la voz mezquino, por un cicatero, es significación<br />

segunda, pues la primitiva (o sea, de raíz ori<strong>en</strong>tal o de otra l<strong>en</strong>gua) siempre se aplicaba a<br />

un pobre. Al adagio gallego es conforme el adagio español: “Casas las que habites,<br />

tierras las que veas, y viñas las que bebas”. Todo esto es <strong>para</strong> mí como un evangelio.<br />

Cuando se dijo “tierras las que veas”, sin duda ha sido antes de la terrible peste de 1348<br />

que, ocasionando tantos baldíos, ocasionó también que <strong>en</strong> Campos vaya el labrador una<br />

legua, y a veces más, a ver las tierras que ha de labrar, si<strong>en</strong>do así que el adagio significa<br />

que las tierras han de estar siempre a la vista física del dueño, <strong>en</strong> las vecindades de su<br />

casa. § 1145) Al contrario, el adagio gallego “Se queres vestir de seda, trata <strong>en</strong> cera”,<br />

era experim<strong>en</strong>tado <strong>en</strong> lo antiguo, pero hoy es casi falso <strong>en</strong> Galicia. ¿Qué labrador podrá<br />

vestirse de seda aunque t<strong>en</strong>ga algunas colm<strong>en</strong>as El año de 883 era adagio <strong>en</strong> España,<br />

según el Cronicón de San Millán, mel de Gallaecia, como que o era la mejor miel la de<br />

Galicia o que Galicia era muy abundante de miel. Claudiano, <strong>en</strong> el panegírico a Ser<strong>en</strong>a,<br />

la adula dici<strong>en</strong>do lo que sucedió cuando nació: “Te nasc<strong>en</strong>te ferunt”. Y, <strong>en</strong>tre los<br />

prodigios, dice que Galicia se rió con la abundancia de sus flores: “Callecia risit<br />

floribus”. Es cierto que ni hay cera sin miel ni miel sin flores. A Habidis, rey de España,<br />

reconoce Justino por el que primero <strong>en</strong>señó la agricultura a los españoles, pero el mismo<br />

reconoce al rey Gargoris, abuelo de Habidis, por el primero que les <strong>en</strong>señó el recoger la<br />

miel. (SARMI-660:1144-1145).<br />

2.5.22.3. Se queres vivir mezquiño, trata <strong>en</strong> viño. [1772] (§ 984) Lo que hace al caso es<br />

que los dichos viñedos estaban como colgados del p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te meridional de collados o<br />

de mamblas: “Vitem alere potest uvasque ad maturitatem perducere… crebro collium<br />

dorso susp<strong>en</strong>se… olim vineta habuere”. Digo esto porque con más razón se podrán<br />

aprovechar de mi sistema y figura los vizcaínos, montañeses y asturianos <strong>para</strong> plantar<br />

viñas <strong>en</strong> sus collados que d<strong>en</strong> un dec<strong>en</strong>te vino, y no salgan tantos doblones del país. Y<br />

<strong>en</strong> Galicia solo ha de haber viñas <strong>en</strong> los collados, y desocupar de ellas las tierras llanas<br />

<strong>para</strong> promover y aum<strong>en</strong>tar la cosecha de granos. Las viñas, no si<strong>en</strong>do <strong>para</strong> el moderado<br />

consumo del país, son la destrucción de la salud y del patrimonio de las familias, y las<br />

que <strong>en</strong> Galicia manti<strong>en</strong><strong>en</strong> tantos holgazanes. Es adagio gallego: Se queres vivir<br />

mezquiño, trata <strong>en</strong> viño. La ganancia del vino es llamarada, porque <strong>en</strong> un quinqu<strong>en</strong>io<br />

alcanzan las viñas al cosechero, y las perdurables borracheras acaban con la salud y<br />

bolsa de los vinosos. (SARMI-660:984).<br />

Es muy del asunto el antiguo adagio español que dice: “Casas, las que vivas; viñas, las<br />

bebas; y tierras, las que veas. Haci<strong>en</strong>da <strong>en</strong> casas que no habite el dueño es poca lana, y<br />

esa <strong>en</strong> zarzas”. Haci<strong>en</strong>da <strong>en</strong> grandes viñedos es la mayor maula de las haci<strong>en</strong>das, que<br />

siempre promete y casi siempre <strong>en</strong>gaña y alcanza al dueño –según el adagio gallego: Se<br />

queres vivir mesquiño, trata <strong>en</strong> viño. Arreglando el consumo del vino de una casa a una<br />

mala cosecha y cultivando <strong>para</strong> esa las viñas sufici<strong>en</strong>tes, siempre el dueño t<strong>en</strong>drá qué<br />

136 Cadernos de Fraseoloxía Galega 14,2012, 99-163. ISSN 1698-7861

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!