12.07.2015 Views

Informe sobre el estado de la seguridad y salud laboral en España ...

Informe sobre el estado de la seguridad y salud laboral en España ...

Informe sobre el estado de la seguridad y salud laboral en España ...

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

SISTEMA DE CONSENSOPrecisam<strong>en</strong>te <strong>la</strong> escasez <strong>de</strong> resultados <strong>de</strong> <strong>la</strong>scláusu<strong>la</strong>s prev<strong>en</strong>tivas y <strong>la</strong>s razones que <strong>la</strong> doctrinaha aportado para explicar esta situación llevana que los p<strong>la</strong>nteami<strong>en</strong>tos <strong>de</strong> un mayor <strong>de</strong>sarrollo<strong>de</strong> <strong>la</strong> negociación colectiva <strong>de</strong>ban respon<strong>de</strong>r a basesrealistas y perseguir objetivos realizables.No se trata <strong>de</strong> que <strong>el</strong> conv<strong>en</strong>io compita con <strong>la</strong>norma estatal, ni tan siquiera <strong>en</strong> <strong>el</strong> esquema mástradicional <strong>de</strong> <strong>la</strong> mejora cuantitativa. Los valoreslímite ambi<strong>en</strong>tales para <strong>la</strong> exposición a un ag<strong>en</strong>tequímico, <strong>la</strong> altura <strong>de</strong> <strong>la</strong> barandil<strong>la</strong> <strong>de</strong> un andamioo <strong>la</strong> resist<strong>en</strong>cia al corte <strong>de</strong> un equipo <strong>de</strong> protecciónindividual no parec<strong>en</strong> temas <strong>de</strong> los que <strong>la</strong>negociación colectiva <strong>de</strong>ba ocuparse. Habría quepartir <strong>de</strong> que <strong>el</strong> principal problema <strong>de</strong> <strong>la</strong> prev<strong>en</strong>ciónes cómo hacer efectivas reg<strong>la</strong>s como éstas queacabamos <strong>de</strong> com<strong>en</strong>tar <strong>en</strong> <strong>la</strong> ejecución d<strong>el</strong> cumplimi<strong>en</strong>to<strong>de</strong> los <strong>de</strong>rechos y obligaciones <strong>de</strong> <strong>la</strong>sdos partes <strong>de</strong> <strong>la</strong> r<strong>el</strong>ación <strong>la</strong>boral. Las líneas <strong>de</strong> reforma<strong>de</strong> <strong>la</strong> normativa (Ley 54/2003) y <strong>la</strong> políticaprev<strong>en</strong>tiva (Estrategia Españo<strong>la</strong> <strong>de</strong> Seguridad ySalud <strong>en</strong> <strong>el</strong> Trabajo) se muev<strong>en</strong> <strong>en</strong> esta dirección.A partir <strong>de</strong> ahí, habría que incluir <strong>en</strong> <strong>la</strong> negociacióncolectiva regu<strong>la</strong>ciones <strong>sobre</strong> <strong>el</strong> modo <strong>de</strong> ejecutar<strong>el</strong> contrato <strong>de</strong> trabajo y <strong>de</strong>sarrol<strong>la</strong>r <strong>la</strong>s r<strong>el</strong>aciones<strong>la</strong>borales, que favorezcan <strong>la</strong> prev<strong>en</strong>ción.Los <strong>de</strong>rechos y obligaciones <strong>de</strong> <strong>la</strong>s partes <strong>de</strong> <strong>la</strong>r<strong>el</strong>ación <strong>la</strong>boral <strong>en</strong> materia prev<strong>en</strong>tiva se materializan<strong>en</strong> <strong>el</strong> modo <strong>de</strong> organizar <strong>el</strong> trabajo y <strong>en</strong> <strong>el</strong>modo <strong>de</strong> trabajar, un terr<strong>en</strong>o <strong>en</strong> <strong>el</strong> que <strong>la</strong> negociacióncolectiva se mueve habitualm<strong>en</strong>te. Son muchoslos ejemplos que se podrían traer a co<strong>la</strong>ción:evaluaciones <strong>de</strong> riesgos que por sus característicasy frecu<strong>en</strong>cia reflej<strong>en</strong> <strong>la</strong> realidad <strong>de</strong> <strong>la</strong>s condiciones<strong>de</strong> trabajo; p<strong>la</strong>nes prev<strong>en</strong>tivos que respondan aesta realidad y establezcan medidas para actuar<strong>sobre</strong> <strong>el</strong><strong>la</strong>s que sean eficaces porque <strong>la</strong> empresa <strong>la</strong>sadopte y <strong>el</strong> trabajador <strong>la</strong>s incorpore <strong>en</strong> sus tareas;conocimi<strong>en</strong>to por los empresarios <strong>de</strong> sus obligacionesy d<strong>el</strong> modo <strong>de</strong> cumplir<strong>la</strong>s, precisam<strong>en</strong>te através <strong>de</strong> evaluaciones y p<strong>la</strong>nes; conocimi<strong>en</strong>to porlos trabajadores <strong>de</strong> los riesgos y d<strong>el</strong> modo <strong>de</strong> trabajarpara prev<strong>en</strong>irlos, <strong>el</strong> cual, si está <strong>de</strong>finido <strong>en</strong>los p<strong>la</strong>nes, tomará una dim<strong>en</strong>sión <strong>de</strong> obligacióncontractual, con sus correspondi<strong>en</strong>tes efectos <strong>en</strong>caso <strong>de</strong> incumplimi<strong>en</strong>to; fórmu<strong>la</strong>s e instituciones<strong>de</strong> comunicación, interlocución y cooperación <strong>en</strong>tr<strong>el</strong>a empresa y <strong>la</strong> repres<strong>en</strong>tación <strong>de</strong> los trabajadores;r<strong>el</strong>aciones <strong>de</strong> <strong>la</strong> empresa con otras que compartansu proceso productivo; r<strong>el</strong>aciones <strong>de</strong> losprotagonistas <strong>de</strong> <strong>la</strong>s r<strong>el</strong>aciones <strong>la</strong>borales <strong>en</strong> <strong>la</strong> empresacon qui<strong>en</strong>es actúan respecto <strong>de</strong> <strong>el</strong><strong>la</strong> <strong>en</strong> prev<strong>en</strong>ción,<strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito público y <strong>en</strong> <strong>el</strong> privado.Con esta perspectiva, se trataría, <strong>en</strong> primer lugar,<strong>de</strong> analizar <strong>de</strong> qué manera los distintos temas tratadoshabitualm<strong>en</strong>te <strong>en</strong> los conv<strong>en</strong>ios pue<strong>de</strong>n incidir<strong>en</strong> <strong>la</strong> prev<strong>en</strong>ción, y <strong>en</strong> esto <strong>en</strong>traría <strong>de</strong>s<strong>de</strong> <strong>la</strong> formaciónprofesional a <strong>la</strong>s compet<strong>en</strong>cias <strong>de</strong> los repres<strong>en</strong>tantes<strong>de</strong> los trabajadores, pasando por <strong>la</strong> or<strong>de</strong>naciónd<strong>el</strong> tiempo <strong>de</strong> trabajo o <strong>el</strong> régim<strong>en</strong> <strong>de</strong> faltas o sanciones.A partir <strong>de</strong> este análisis, se podría introducir <strong>en</strong><strong>la</strong>s regu<strong>la</strong>ciones conv<strong>en</strong>cionales <strong>la</strong> perspectiva <strong>de</strong> <strong>la</strong>prev<strong>en</strong>ción, para que ésta no se ignore, y para que sefom<strong>en</strong>te. Al hilo <strong>de</strong> esta reflexión, surgiría otra que,aunque t<strong>en</strong>ga un s<strong>en</strong>tido muy instrum<strong>en</strong>tal, pue<strong>de</strong>ser importante para un conocimi<strong>en</strong>to real <strong>de</strong> <strong>la</strong> situación<strong>de</strong> <strong>la</strong> negociación colectiva <strong>en</strong> este campo. Se trataría<strong>de</strong> revisar <strong>el</strong> actual cont<strong>en</strong>ido <strong>de</strong> <strong>la</strong>s hojas estadísticas<strong>de</strong> conv<strong>en</strong>ios colectivos <strong>sobre</strong> cláusu<strong>la</strong>sprev<strong>en</strong>tivas, para a<strong>de</strong>cuarlo a esta diversidad <strong>de</strong> cláusu<strong>la</strong>sque, particu<strong>la</strong>rm<strong>en</strong>te <strong>en</strong> <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> los últimoscambios normativos, pue<strong>de</strong>n aparecer.En segundo lugar, habría que consi<strong>de</strong>rar cómo<strong>la</strong> negociación colectiva pue<strong>de</strong> abordar específicam<strong>en</strong>t<strong>el</strong>os temas que hemos com<strong>en</strong>tado, incidi<strong>en</strong>do<strong>en</strong> <strong>la</strong> efectividad <strong>de</strong> <strong>la</strong> regu<strong>la</strong>ción estatal, <strong>en</strong> los concretosámbitos <strong>de</strong> <strong>la</strong> organización d<strong>el</strong> trabajo y d<strong>el</strong>modo <strong>de</strong> trabajar. Las evaluaciones <strong>de</strong> riesgos, losp<strong>la</strong>nes prev<strong>en</strong>tivos, <strong>la</strong> formación profesional, <strong>el</strong> asesorami<strong>en</strong>toprev<strong>en</strong>tivo, <strong>la</strong> actuación <strong>de</strong> los repres<strong>en</strong>tantes<strong>de</strong> los trabajadores o <strong>la</strong> coordinación d<strong>el</strong>as acciones prev<strong>en</strong>tivas <strong>de</strong> empresas que compart<strong>en</strong>un mismo proceso productivo están vincu<strong>la</strong>dasa <strong>la</strong> or<strong>de</strong>nación <strong>de</strong> <strong>la</strong>s condiciones <strong>de</strong> trabajo y d<strong>el</strong>as r<strong>el</strong>aciones <strong>la</strong>borales, que es propia <strong>de</strong> <strong>la</strong> negociacióncolectiva. En esta línea, habría que com<strong>en</strong>zarpor recordar <strong>la</strong>s distintas l<strong>la</strong>madas a <strong>la</strong> regu<strong>la</strong>ciónconv<strong>en</strong>cional que <strong>la</strong> Ley efectúa y valorar <strong>la</strong>sposibilida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> hacer<strong>la</strong>s efectivas.Sin duda que estos temas no son abordables con<strong>la</strong> misma int<strong>en</strong>sidad o <strong>de</strong>talle <strong>en</strong> todos los tipos yámbitos <strong>de</strong> los conv<strong>en</strong>ios. Las características <strong>de</strong> lossectores o <strong>de</strong> <strong>la</strong>s empresas influy<strong>en</strong> <strong>en</strong> los tipos <strong>de</strong>riesgo, <strong>en</strong> <strong>la</strong>s medidas prev<strong>en</strong>tivas y <strong>en</strong> <strong>la</strong> organización<strong>de</strong> <strong>la</strong> prev<strong>en</strong>ción. Pero esta diversidad essalvable con una modu<strong>la</strong>ción, especialización y diversificación<strong>de</strong> unida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> negociación y <strong>de</strong> técnicasy cont<strong>en</strong>idos <strong>de</strong> <strong>la</strong> regu<strong>la</strong>ción.Es lógico que <strong>el</strong> conv<strong>en</strong>io sectorial t<strong>en</strong>ga un ciertogrado <strong>de</strong> g<strong>en</strong>eralidad <strong>en</strong> sus regu<strong>la</strong>ciones, paraevitar <strong>la</strong> falta <strong>de</strong> adaptabilidad a <strong>la</strong>s características<strong>de</strong> <strong>la</strong>s distintas empresas <strong>de</strong> su ámbito, incluidas <strong>la</strong>scaracterísticas <strong>de</strong> los riesgos. Pero no hay que p<strong>en</strong>sarsiempre <strong>en</strong> regu<strong>la</strong>ciones exhaustivas, <strong>de</strong>tal<strong>la</strong>dasy exclusivas d<strong>el</strong> niv<strong>el</strong> sectorial. La prev<strong>en</strong>ción <strong>de</strong>riesgos <strong>la</strong>borales pue<strong>de</strong> ser un terr<strong>en</strong>o <strong>de</strong> <strong>de</strong>sarrollo257

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!