Perspectivas del Comercio Internacional de América Latina y el Caribe: recuperación en un contexto de incertidumbre
Esta primera edición de Perspectivas del Comercio Internacional de América Latina y el Caribe —que es la continuación del Panorama de la Inserción Internacional de América Latina y el Caribe con un nuevo título— corresponde a 2017 y contiene tres capítulos. En el capítulo I se describe el contexto internacional actual y la recuperación del comercio de la región. En el capítulo II se revisa el comportamiento de la región en el comercio mundial de servicios en general, y de servicios modernos en particular, desde 2005. En el capítulo III se ofrece una visión panorámica de la participación de América Latina y el Caribe en el comercio agropecuario mundial desde 2000 y se formulan recomendaciones de política para elevar la contribución del sector al desarrollo regional.
Esta primera edición de Perspectivas del Comercio Internacional de América Latina y el Caribe —que es la continuación del Panorama de la Inserción Internacional de América Latina y el Caribe con un nuevo título— corresponde a 2017 y contiene tres capítulos. En el capítulo I se describe el contexto internacional actual y la recuperación del comercio de la región. En el capítulo II se revisa el comportamiento de la región en el comercio mundial de servicios en general, y de servicios modernos en particular, desde 2005. En el capítulo III se ofrece una visión panorámica de la participación de América Latina y el Caribe en el comercio agropecuario mundial desde 2000 y se formulan recomendaciones de política para elevar la contribución del sector al desarrollo regional.
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>Perspectivas</strong> <strong><strong>de</strong>l</strong> <strong>Comercio</strong> <strong>Internacional</strong> <strong>de</strong> <strong>América</strong> <strong>Latina</strong> y <strong>el</strong> <strong>Caribe</strong> • 2017<br />
Capítulo I<br />
45<br />
Es esperable que, <strong>en</strong> la medida <strong>en</strong> que <strong>el</strong> comercio m<strong>un</strong>dial <strong>de</strong> bi<strong>en</strong>es se recupere<br />
durante <strong>el</strong> seg<strong>un</strong>do semestre, los servicios también registr<strong>en</strong> alzas, <strong>de</strong>bido a la alta<br />
corr<strong>el</strong>ación <strong>en</strong>tre las importaciones <strong>de</strong> bi<strong>en</strong>es y <strong>el</strong> crecimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> la <strong>de</strong>manda <strong>de</strong><br />
transporte <strong>de</strong> carga marítima. Hasta agosto <strong>de</strong> 2017 alg<strong>un</strong>os operadores navieros<br />
an<strong>un</strong>ciaron <strong>un</strong>a importante <strong>recuperación</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> mercado <strong>de</strong> gran<strong>el</strong>es secos, sobre todo<br />
<strong>en</strong> China, impulsados por su fuerte <strong>de</strong>manda <strong>de</strong> mineral <strong>de</strong> hierro, cobre, y carbón <strong>de</strong><br />
coque (Roussanoglou, 2017).<br />
La <strong>recuperación</strong> <strong><strong>de</strong>l</strong> valor <strong>de</strong> los <strong>en</strong>víos regionales <strong>de</strong> bi<strong>en</strong>es durante <strong>el</strong> primer semestre<br />
<strong>de</strong> 2017 fue especialm<strong>en</strong>te marcada <strong>en</strong> <strong>el</strong> sector <strong>de</strong> la minería y <strong>el</strong> petróleo (35%), <strong>de</strong>bido<br />
a los mayores precios alcanzados por varios productos <strong>de</strong> ese sector. En <strong>el</strong> caso <strong>de</strong> las<br />
importaciones <strong>de</strong> bi<strong>en</strong>es, la <strong>recuperación</strong> se produjo <strong>en</strong> todas las categorías, a excepción<br />
<strong>de</strong> los bi<strong>en</strong>es <strong>de</strong> capital (véase <strong>el</strong> cuadro I.4). En <strong>el</strong> caso <strong>de</strong> los servicios, la mayor alza<br />
<strong>de</strong> las exportaciones durante la primera mitad <strong>de</strong> 2017 se registró <strong>en</strong> la categoría <strong>de</strong><br />
transportes (12%), fuertem<strong>en</strong>te vinculada al dinamismo <strong><strong>de</strong>l</strong> comercio <strong>de</strong> bi<strong>en</strong>es. En<br />
cuanto a las importaciones, la mayor expansión se dio <strong>en</strong> <strong>el</strong> rubro viajes, que anotó<br />
<strong>un</strong>a baja <strong>en</strong> la categoría “otros servicios”. Dado que esta repres<strong>en</strong>ta <strong>el</strong> 48% <strong><strong>de</strong>l</strong> total<br />
<strong>de</strong> las importaciones <strong>de</strong> servicios <strong>de</strong> la región, su caída <strong>en</strong> <strong>el</strong> primer semestre <strong>de</strong> 2017<br />
influyó consi<strong>de</strong>rablem<strong>en</strong>te <strong>en</strong> la m<strong>en</strong>or expansión <strong><strong>de</strong>l</strong> conj<strong>un</strong>to <strong>de</strong> las importaciones<br />
<strong>de</strong> servicios <strong>en</strong> ese período (5,7%).<br />
Las exportaciones <strong>de</strong> minería y petróleo y <strong>de</strong> servicios <strong>de</strong> transporte<br />
son las que más crecieron <strong>en</strong> <strong>el</strong> primer semestre <strong>de</strong> 2017<br />
Enero a j<strong>un</strong>io <strong>de</strong> 2016 Enero a j<strong>un</strong>io <strong>de</strong> 2017<br />
Exportaciones <strong>de</strong> bi<strong>en</strong>es y servicios -7,0 12,5<br />
Bi<strong>en</strong>es -9,0 12,1<br />
Productos agrícolas y agropecuarios 1,9 3,3<br />
Minería y petróleo -28,8 36,0<br />
Manufacturas -3,3 9,8<br />
Servicios -0,4 8,2<br />
Transporte -3,1 8,6<br />
Viajes 6,4 8,3<br />
Otros servicios -7,0 8,0<br />
Importaciones <strong>de</strong> bi<strong>en</strong>es y servicios -12,4 7,0<br />
Bi<strong>en</strong>es -13,1 7,3<br />
Bi<strong>en</strong>es <strong>de</strong> capital -12,0 -2,6<br />
Insumos intermedios -10,6 7,3<br />
Bi<strong>en</strong>es <strong>de</strong> consumo -11,2 8,7<br />
Combustibles -32,1 31,1<br />
Servicios -8,6 2,8<br />
Transporte -12,5 9,8<br />
Viajes -7,7 15,5<br />
Otros servicios -6,9 -7,8<br />
Fu<strong>en</strong>te: Comisión Económica para <strong>América</strong> <strong>Latina</strong> y <strong>el</strong> <strong>Caribe</strong> (CEPAL), sobre la base <strong>de</strong> información oficial <strong>de</strong> los bancos c<strong>en</strong>trales,<br />
las oficinas <strong>de</strong> aduanas y los institutos nacionales <strong>de</strong> estadística <strong>de</strong> los países.<br />
a<br />
En <strong>el</strong> caso <strong>de</strong> los servicios, las variaciones se calcularon con información completa <strong>de</strong> la balanza <strong>de</strong> pagos para <strong>el</strong> primer semestre<br />
<strong>de</strong> 2017 <strong>de</strong> la Arg<strong>en</strong>tina, Bolivia (Estado Plurinacional <strong>de</strong>), <strong>el</strong> Brasil, Chile, Colombia, Costa Rica, <strong>el</strong> Ecuador, El Salvador, Honduras,<br />
México, Nicaragua, Panamá, <strong>el</strong> Paraguay, <strong>el</strong> Perú y <strong>el</strong> Uruguay (que repres<strong>en</strong>tan <strong>el</strong> 93% <strong><strong>de</strong>l</strong> comercio <strong>de</strong> servicios <strong>de</strong> la región)<br />
y estimaciones para <strong>el</strong> seg<strong>un</strong>do trimestre <strong>en</strong> los casos <strong>de</strong> la República Dominicana, V<strong>en</strong>ezu<strong>el</strong>a (República Bolivariana <strong>de</strong>) y las<br />
economías <strong><strong>de</strong>l</strong> <strong>Caribe</strong> Ori<strong>en</strong>tal.<br />
Cuadro I.4<br />
<strong>América</strong> <strong>Latina</strong> y<br />
<strong>el</strong> <strong>Caribe</strong>: variación <strong><strong>de</strong>l</strong><br />
valor <strong>de</strong> las exportaciones<br />
<strong>de</strong> bi<strong>en</strong>es y servicios,<br />
primer semestre <strong>de</strong><br />
2016 y <strong>de</strong> 2017 a<br />
(En porc<strong>en</strong>tajes con respecto<br />
al mismo período <strong><strong>de</strong>l</strong><br />
año anterior)