Hilketa eta masa hezkuntza Jakintza-arloa: Soziologia - Euskara

Independentziaren gerra amaitu zen urtetik aurrera (1808tik 1814ra),
hasi zen Fernando VII.aren agintaldia. Baina, 1820ko Riegoren matxinada
ondoren, erregea 1812. urteko konstituzio liberala sinatzera behartu zuten,
zeina oinarritua baitzegoen zentralismoan, antiklerikalismoan eta liberalismo
moderatuan, hau da absolutismo eta herri partaidetzaren arteko bide erdian.
Urte hauetan zehar Gasteizen Santiago Ospitalea inauguratu zuten eta
lehenengo Antzoki burgesa; orobat, Udalaren hautaketa boto emate zuzenaren
bidez ezarri zen (Imicoz; Manzanos, 1997).
Konstituzio liberala baliogabetu zuen erregeak 1823. urtean, eta
absolutismoa berriro ezarri. Botere exekutiboa, legegilea eta judiziala bere esku
zituen berriro errege absolutuak. Inkisizioa indarrean jarri eta sistema fiskal
berriak antolatu ziren, baina beti ere ohiko sektore pribilegiatuak ukitu gabe:
Eliza eta oligarkia.
Urte hauetako giro bera dugu Gasteizen ere; bertan Prudencio de
Berastegi, Arabako diputatu nagusi absolutistak errepresio handia ezarri eta
tertuliak debekatu zituen. Kultur jarduerek garapen urria zuten, liberal asko
kartzelaratu zituzten eta beste batzuk erbesteratu beharra izan zuten.
Gasteizko Antzokia perbertsioko elkargunetzat hartzen zen, eta bere ordez,
Inkisizioaren Epaitegi santua jartzea proposatu (Colinas; Rivera; Sanz, 1983).
Fernando VII.a hiltzear zegoela, lege salikoa indargabetu zuten; Isabel
II.a erregina tronura igo eta lehendabiziko gerrate karlista hasi zen (1833-
1839). Arabako probintzia, hiriburua ez bezala, karlista zen; Gasteiz liberal
honetatik domingotarrak eta frantziskotarrak kanporatu zituzten. Ordurako
Euskal Herria hasia zen foruen galera pairatzen.
24