Simmentaler Joernaal 2013.indb

More documents

Recommendations

Info

<strong>Simmentaler</strong> - Feed the World Wetenskaplik | Scientific 46 Riglyne vir die ontwikkeling van ’n inentingsplan Danie Odendaal Inenting is ’n nabootsing van die proses waardeur verswakte of dooie, gekweekte organismes in ’n gesonde dier gespuit word sodat die immuunstelsel daaraan blootgestel word. Dieselfde reaksie vind plaas asof die dier met die werklike organismes besmet is. Hoe werk die immuunstelsel? Die immuunstelsel het die vermoë om te reageer teenoor enige vreemde stof (antigeen) wat nie deel van die normale genetiese samestelling van die dier is nie – vandaar die begrip ‘antigeen’. Antigene wat in hierdie artikel beskryf word, verwys spesifiek na siekteveroorsakende organismes wat diere besmet. Sodanige organismes wat die dier se liggaam binnedring, word deur groot gespesialiseerde selle van die immuunstelsel as vreemd herken en omvou. Binne die selle word die organisme opgebreek in klein stukkies en dan word die stukkies weer uitgeskuif sodat ’n gedeelte daarvan deur die wand van die sel uitsteek. Die gedeelte wat uitsteek, bevat die ‘kode’ wat die immuunstelsel benodig om ’n immuunreaksie teen daardie spesifieke organisme (antigeen) te loods. Ander selle (spesifieke soorte witbloedselle) word dan deur ’n stof aangetrek wat deur die gespesialiseerde sel afgeskei word en die organisme opgebreek het. Die selle sal nou ’n afdruk van die spesifieke ‘kode’ kom maak en Inenting in die proses word hulle geaktiveer om te begin verdeel. Elkeen van die selle wat so in die verdelingsproses gevorm word, is geprogrammeer om net hierdie spesifieke ‘kode’ te kan herken. Daar is twee soorte witbloedselle wat so geaktiveer word: 1. B-selle wat verdeel om uiteindelik teenliggame te vorm wat almal hierdie ‘kode’ dra. Die teenliggame versprei in die bloed en ander liggaamsvloeistowwe regdeur die liggaam en daarom word dit die humorale immuniteit genoem. Van die teenliggame beweeg wel uit die bloedvate na die slymvliese om daar beskerming te verleen, maar hulle kan nie die liggaamselle binnedring om daar te werk nie. Wanneer teenliggame met die spesifieke organisme waarteen hulle geprogrammeer is in aanraking kom, sal hulle die ‘kode’ herken en aan die organisme vasheg. So verhoed hulle dat die vreemde organisme liggaamselle binnedring. Hulle dien ook as handvatsels vir ’n ander soort witbloedsel wat nou die organisme makliker kan omvou en vernietig.
2. T-selle wat verdeel om geaktiveerde selle te vorm wat liggaamselle vernietig, wat reeds deur die spesifieke organismes besmet is, of stowwe afskei, wat verhoed dat die organismes verder verdeel. Hulle het dus ook ’n effek op organismes wat binne in liggaamselle skuil. Dit word selbemiddelde immuniteit genoem. Hierdie proses waardeur ’n vreemde organisme herken word en immuniteit opgebou word, neem omtrent twee weke voordat die dier teen die spesifieke siekte beskerm is. Figuur 1: Vernietiging van selle en ontwikkeling van immuniteit Nadat die immuunreaksie plaasgevind het en die organismes vernietig of onder beheer gebring is, sal die immuunreaksie weer afskakel. Daar sal wel nog ’n aantal geheueselle oorbly, wat die spesifieke ‘kode’ dra en weer baie vinnig geaktiveer sal word indien die dier weer aan die spesifieke organisme blootgestel word. ’n Immuunreaksie is dus baie spesifiek. Vir ’n dier om weerstand teen al die moontlike siekteveroorsakende organismes op te bou, moet dit aan elkeen van die organismes blootgestel word. Wat beteken inenting? Inenting is ’n nabootsing van die proses waardeur verswakte of dooie, gekweekte organismes in ’n gesonde dier gespuit word sodat die immuunstelsel daaraan blootgestel word. Dieselfde reaksie vind plaas asof die dier met die werklike organismes besmet is. Die vlak van reaksie word wel deur die soort entstof bepaal wat gebruik word, asook die ouderdom en gesondheidstatus van die dier. Die entstofreaksie verleen dan vir ’n periode aktiewe beskerming met hoë vlakke van sirkulerende teenliggame in die bloed. Daarna sal die vlak van beskerming daal, maar in meeste gevalle sal daar nog steeds geheueselle wees wat weer baie vinnig geaktiveer kan word indien die dier weer later aan die spesifieke siekteveroorsakende organisme blootgestel word. Vir die beheer van sekere siektes wat baie vinnig kan ontwikkel, is dit noodsaaklik dat daar altyd ’n hoë vlak van aktiewe beskerming is. Dit is die siektes soos bloednier in skape, waar daar in meeste gevalle elke ses tot twaalf maande teen geënt moet word. Basiese inentingsriglyne Vir die ontwikkeling van ’n inentingsplan word die kudde in drie groepe verdeel. Vleisbeeste word hier as voorbeeld gebruik: • Kalwers tot en met speenouderdom. • Vervangingsverse. • Volwasse diere. Kalwers tot en met speenouderdom Die immuunstelsel van die pasgebore kalf is volledig ontwikkel, maar totaal onvolwasse. Dit is nog nooit blootgestel aan enige vreemde organismes nie en die verskillende selle waaruit die immuunstelsel bestaan, is nog nie geprogrammeer om enige spesifieke vreemde organismes te herken nie. Daarom is die kalf gedurende die eerste paar maande hoofsaaklik afhanklik van die immuniteit wat dit deur die Sleutelpunte • Sekere siektes wat deur die klostridiumbakterie veroorsaak word, ontwikkel so vinnig dat daar gewoonlik nie tyd is vir behandeling met antibiotika nie. Voorbeelde is bloednier (skape) en sponssiekte (beeste). • Ander organismes het die vermoë om die dier te besmet en stadig te begin verdeel, sonder dat dit die immuunstelsel stimuleer. Teen die tyd dat siekte tekens waargeneem word, word die immuunstelsel eers gestimuleer, maar dan is dit reeds te laat. Anaplasmose (bosluisgalsiekte) en rooiwater is voorbeelde. • Waar ’n virus die oorsaak van die siekte is, is die gebruik van antibiotika as behandeling ook nie doeltreffend nie, want antibiotika kan nie virusse doodmaak nie. Voorafinenting is die enigste manier om die siektes te beheer. Bloutong in skape, knopvelsiekte in beeste en Slenkdalkoors is voorbeelde van virussiektes wat net deur voorafinenting voorkom kan word. biesmelk vanaf die koei ontvang. Maar van dag een af word die onvolwasse immuunstelsel van die kalf blootgestel aan vreemde stowwe (antigene) in die omgewing wat die kalf se liggaam binnedring deur die bek, neus, ander slymvliese en ook die vel. Die jong kalf se immuunstelsel reageer wel op die blootstelling aan siekteveroorsakende organismes maar die reaksie is net stadiger, swakker en makliker oorkombaar. Die blootstelling veroorsaak dat die immuunstelsel van die kalf volwassenheid bereik teen ongeveer ses maande ouderdom. Teen drie maande is die biesmelkimmuniteit reeds laag en kan kalwers vir die eerste keer doeltreffend aan entstowwe blootgestel word. Dit sal net in baie spesifieke gevalle (uitgesonder hartwater- en paratifusinenting), en op aanbeveling van jou veearts, nodig wees om 47
Page 3 and 4: Inhoud | Content Oorsig | Overview
Page 6: Simmentaler - Feed the World Oorsig
Page 9 and 10: Adverteerders Bladsy Ai-Ai Simmenta
Page 11 and 12: hierdie wyd verspreide genetika wat
Page 13 and 14: Internasionale Publisiteit Internat
Page 15 and 16: Altstadt-Landshut Neustadt KI-stasi
Page 18 and 19: Simmentaler - Feed the World Intern
Page 20: Simmentaler - Feed the World Intern
Page 33 and 34: São Paulo - ’n lewendehawe skou
Page 35 and 36: Liebeth help steeds ’n hand hou o
Page 47: Wetenskap / Scientific Riglyne vir
Page 51: Omdat die periode oor langer as ’
Page 56: Simmentaler - Feed the World Wetens
Page 59 and 60: die SNP binne die betrokke ras iden
Page 62 and 63: Simmentaler - Feed the World Wetens
Page 100:
Simmentaler - Feed the World Wetens
Page 103 and 104:
Pretoria Skou 2011 102 Warmbad Skou
Page 105 and 106:
Bulle Leeupoort Zagreb PN09581 PN09
Page 107 and 108:
Warmbad Skou 2011 Warmbad Skou Beoo
Page 109 and 110:
Windhoek Show 2011 Windhoek Show Ju
Page 111 and 112:
Females Windhoek Show 2011 Ibenstei
Page 113 and 114:
George Skou 2012 Badsberg Petria BB
Page 115 and 116:
Bulle Leeupoort Zagreb PN09581 PN09
Page 117 and 118:
Vryburg Skou 2012 Vryburg Skou Beoo
Page 119 and 120:
Vryburg Skou 2012 Havensim MAE0913
Page 121 and 122:
Lichtenburg Nawina Geztan IP0860 IP
Page 123 and 124:
Frankfort Skou 2012 Frankfort Skou
Page 125 and 126:
Vroulik Lewenslus Pembena 2e JVL091
Page 127 and 128:
Taaibosspruit Prieska PJO1089 PJO10
Page 129 and 130:
Milagro Joseph 1014 ACM1014 ACM1014
Page 131 and 132:
Royal Show 2012 Four-Feet Gladiator
Page 133 and 134:
Locheim Bishop WDW0848 WDW0848; 36
Page 135 and 136:
Hartland Skou 2012 Nel-Broer Jimmy
Page 137 and 138:
Windhoek Skou 2012 “Wees versigti
Page 139 and 140:
Simmentaler Beoordelaars, Eksaminat
Page 141 and 142:
Prestasies / Achievements Nasionale
Page 143 and 144:
Nasionale Simmentaler Veiling 2012
Page 145 and 146:
Page 147 and 148:
Page 149 and 150:
Gert Nienaber Mark Newborn 1 6 Leeu
Page 151 and 152:
Top 10 Simdeks Kuddes Simdeks 10 -
Page 153 and 154:
10 - 24 KOEIE: 50 - 74 KOEIE: Voerm
Page 156 and 157:
Simmentaler - Feed the World Presta
Page 158 and 159:
Page 160 and 161:
Page 162 and 163:
Simmentaler - Feed the World Brokki
Page 164 and 165:
Page 166:
Page 169 and 170:
Dordrecht gekoop het? Dis hy. Dan i
Page 171 and 172:
Nampo Oesdag 2012 Belangstellendes
Page 173 and 174:
Nampo Oesdag 2012 171
Page 175 and 176:
Suksesvolle beginnerskursus aangebi
Page 177 and 178:
Agri Mega Week 2012 Jamie Berger Di
show all

Simmentaler Joernaal 2013.indb

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?