Simmentaler Joernaal 2013.indb

Simmentaler - Feed the World
Wetenskaplik | Scientific
56
Tegnologie, vrugbaarheid en veiligheid
Izak Hofmeyr
Kyk ’n mens terug oor die ontwikkeling van tegnieke om vrugbaarheid te verbeter,
is dit duidelik dat wat ’n klompie dekades gelede as wetenskapsfiksie beskou is,
nou algemeen gebruik word. ’n Paar rolspelers in die bedryf gee hulle menings oor
waar ons tans staan rondom die kwessie van tegnologiese ontwikkelinge wat vrugbaarheid
beïnvloed.
Roy Dixon, hoofbestuurder: CRV Xseed
Daar is ’n gesegde wat min of meer die volgende sê: “ ’n
Lui boer onthoring nie sy beeste nie. ’n Baie lui boer merk
nie eens sy beeste nie. Maar ’n @##$ lui boer het nie
eens ’n vaste dekseisoen nie!”
Kunsmatige inseminasie (KI) verteenwoordig ’n
ongelooflike tegnologiese deurbraak in die geskiedenis
van veeproduksie. Maar, meer as enige tegnologiese
prestasie, het KI boere as’t ware gedwing om hulle
bestuur op ’n hoër vlak te hanteer. KI het dit as ’n
gegewe dat die gebruiker van hierdie tegnologie van
hoogstaande bulle gebruik maak, wat dus die genetiese
peil van sy kudde positief beïnvloed. Maar daarmee
saam moet die boer sy rekordhouding opskerp – iets wat
min kommersiële boere doen.
Met hittesinkronisasie word meerderwaardige genetika
op koeie gebruik. Die koeie is goed aangepas by die
omstandighede op die plaas en is baie beter geneig om
van KI te vat. Verse wat uit KI gekry word, word gewoonlik
in die kudde behou.
Met KI word die kudde in ’n dekseisoen gedwing – jy kan
jou koeie kry om gedurende ’n baie kort periode te kalf.
Koeie wat nie met KI vat nie, en ook nie met opvolgbulle
nie, word dan uitgeskot. Jy is dus eintlik besig om indirek
vir vrugbaarheid te selekteer as jy van KI gebruik maak.
Tydens ’n onlangse toer na Brasilië het ek besef hoe min
ons in Suid-Afrika van KI gebruik maak. Die Brasiliane
berei hulle koeie veertig dae ná kalwing voor vir KI
– ons praat van duisende koeie op een slag wat vir KI
gesinkroniseer word.
Hier in Suid-Afrika voel die meeste kommersiële boere
dat dit te veel werk is om te KI. Ek glo dit is net ’n
verskoning vir swak bestuur.
Prof Esté van Marle Köster:
Universiteit van Pretoria
Die ontwikkeling van molekulêre tegnologie en ontdekking
van verskillende tipes DNS-merkers, spesifiek die enkelnukleotiede
polimorfisme, oftewel SNP-merkers, bied
potensiaal vir genomiese seleksie van plaasvee. Die
genomiese inligting wat vanuit die identifisering van die
SNP’s verkry kan word, is veral van belang vir eienskappe
met lae erfbaarhede soos vrugbaarheid.
Deur gebruik te maak van genomiese inligting kan
vrugbare diere met hoër akkuraatheid geïdentifiseer word.
Die implementering van genomiese seleksie is egter nie ’n
eenvoudige proses nie en ook nie goedkoop nie.
Die huidige beskikbare SNP-skyfies is rasspesifiek en
elke ras moet eers ’n verwysingspopulasie vestig en