Een postmoderne kijk op cultuurverandering - DSpace at Open ...

lootleggen. Op deze wijze kunnen ook problemen aan het licht komen waar voorheen niet bij
stilgestaan werd of die niet als problematisch werden gezien.
Kenmerkend voor het postmodernisme is het gebrek aan eenduidigheid. Eén karakteristiek hebben
alle variaties op het postmoderne begrip echter wel gemeen, namelijk het verlies van het geloof in
het rationele. Het modernistische geloof in de rationele oplossing van alle menselijke problemen
langs wetenschappelijke weg. Toegepast op de organisatietheorie houdt dit in dat er geen geloof
meer wordt gehecht aan management als wetenschap. Het Scientific Management wordt niet langer
in staat geacht de problemen rond menselijk gedrag in organisaties op te lossen.
2.2.5 Conclusies
In deze paragraaf is, aan de hand van Burrell en Morgan (1979), Morgan (1986), Bolman en Deal
(1995) en Hatch (1997), een overzicht gegeven van de verschillende perspectieven in de
organisatiekunde. Ik ben daarbij tot de conclusie gekomen dat het hebben van theoretische kennis
van de verschillende paradigma’s in de organisatiekunde van essentieel belang is om veranderingsprocessen
binnen organisaties te kunnen aansturen.
De organisatie-theoretische perspectieven laten zien dat afhankelijk van het gekozen paradigma er
andere acties worden ondernomen om organisaties te veranderen.
Elk perspectief biedt een eigen pakket aan van theorieën, aanbevelingen en instrumenten die het
management de nodige inzichten moeten aanbieden om hun organisaties te sturen, te motiveren en te
leiden. Uit deze verschillende organisatie-theoretische perspectieven is grofweg een scheiding te
maken in twee paradigma’s, waarbij het eerste paradigma de ratio als uitgangspunt neemt en het
paradigma dat stelt dat het onjuist is om van de dominante rationele benadering uit te gaan.
Aanhangers van dit laatste paradigma nemen afstand van het rationele ordeningsmechanismen,
waarbij ze er van uit gaan dat er geen objectieve kennis en werkelijkheid bestaat.
De benaderingen in het klassieke en het modernistische perspectief zijn objectief, rationeel meetbaar
en kwantitatief van aard. In het klassieke perspectief worden organisaties gezien als door het
management ontworpen machines waarmee vooraf bepaalde doelen bereikt dienen te worden.
In het modernistische perspectief worden organisaties gezien als levende open systemen die taken
uitvoeren om te overleven en die zich kunnen aanpassen aan de omgeving.
Het symbolisch-interpretatieve en het postmodernistische perspectief zijn subjectief en kwalitatief
van aard. In het symbolisch-interpretatieve perspectief worden organisaties gezien als een geheel van
betekenissen ontstaan door gedeelde waarden, traditie en gewoontes. Het postmodernistische
perspectief wordt gezien als een collage gemaakt van werkelijkheidsconstructies, delen van kennis
en ervaringen die bij elkaar gebracht tot een nieuw perspectief leiden. Zowel in de symbolischinterpretatieve
als in de postmodernistische benadering worden organisaties gezien als het resultaat
van voortdurende verandering en transformatie.
De klassieke en het modernistische perspectief worden gekenmerkt door een mechanistische aanpak,
gebaseerd op een sterk geloof in het rationele en positivistische denken. Het klassieke perspectief is
vooral gericht op beheersing van de interne organisatie waarbij de focus van het management ligt op
efficiencyverbetering. Organisatieverandering en organisatievernieuwing wordt gezien als planbaar
en in hoge mate stuurbaar en beheersbaar.
Het modernisme levert zijn bijdrage vanuit de systeemtheorie waarin organisaties worden gezien als
open systemen die voor hun bestaan afhankelijk zijn van input uit hun omgeving.
Het symbolisch-interpretatieve en de postmodernistische benadering vertonen eveneens grote
overeenkomsten. Beide scholen nemen afstand van het rationele ordeningsmechanismen en van een
universele en objectieve werkelijkheid. Daarbij nemen zij een subjectivistische positie in waarbij ze
er van uit gaan dat er geen objectieve kennis en werkelijkheid bestaat. Betekenisgeving aan de
werkelijkheid wordt door mensen geconstrueerd in processen van sociale interactie.
Een postmoderne kijk op cultuurverandering
17