Een postmoderne kijk op cultuurverandering - DSpace at Open ...
Een postmoderne kijk op cultuurverandering - DSpace at Open ...
Een postmoderne kijk op cultuurverandering - DSpace at Open ...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
- waar moeten we beginnen?<br />
- w<strong>at</strong> moet worden erkend en geroemd worden om steun voor de verandering te verwerven?<br />
- welke middelen moeten daarvoor bijeen gebracht worden?<br />
- welke symbolische gebeurtenissen kunnen worden bedacht als signaal d<strong>at</strong> er een nieuwe<br />
cultuur <strong>op</strong> komst is?<br />
- welke processen of systemen moeten <strong>op</strong>nieuw worden <strong>op</strong>gezet?<br />
- hoe kunnen de nieuwe cultuurwaarden duidelijk worden overgebracht <strong>op</strong> anderen?<br />
- welke metaforen kunnen dienen als weerspiegeling van de nieuwe cultuur?<br />
Ondanks de bruikbaarheid van deze theorieën wil ik een aantal kritische kanttekeningen pla<strong>at</strong>sen bij<br />
de benaderingen van Sanders en Neuijen en Cameron en Quinn.<br />
1. Deze theorieën hanteren een overwegend st<strong>at</strong>isch karakter bij het diagnosticeren en veranderen<br />
van organis<strong>at</strong>iecultuur. Daarnaast geeft het feit d<strong>at</strong> dimensies uitsluitend iets zeggen over<br />
verschillen tussen culturen enkele beperkingen. Van deze benaderingen ga<strong>at</strong> een generaliserende<br />
werking uit waardoor geen rekening wordt gehouden met individuele verschillen tussen<br />
medewerkers. Er wordt een beeld neergezet van een cultuur als eenheid waarover consensus<br />
besta<strong>at</strong> in de organis<strong>at</strong>ie, er wordt daarbij geen rekening gehouden met het bestaan van<br />
subculturen binnen organis<strong>at</strong>ies. Cultuur wordt daarmee gedegradeerd tot eenheidsworst die<br />
volgens een vooraf bedacht plan projectm<strong>at</strong>ig en <strong>op</strong> een beheersbare en controleerbare manier te<br />
veranderen is.<br />
Er wordt daarbij geen rekening gehouden met het feit d<strong>at</strong> organis<strong>at</strong>iecultuur een dynamisch<br />
begrip is en daarom is deze st<strong>at</strong>ische manier van benaderen minder geschikt om<br />
veranderingsprocessen mee te verklaren.<br />
2. W<strong>at</strong> wordt nu werkelijk gemeten met vragenlijsten? In hoeverre geven de result<strong>at</strong>en van meetinstrumenten<br />
werkelijk weer w<strong>at</strong> de onderliggende waarden, motieven en gedragingen van<br />
medewerkers zijn in de organis<strong>at</strong>ie. In feite meet zo’n instrument díe cultuurdimensies die er van<br />
te voren door de onderzoekers zijn ingest<strong>op</strong>t. Andere dimensies van de cultuur die in een<br />
organis<strong>at</strong>ie misschien veel overheersender zijn worden zo niet geregistreerd.<br />
W<strong>at</strong> speelt er nu echt in de onderstroom van de organis<strong>at</strong>ie. Organis<strong>at</strong>iecultuur kent een<br />
zichtbaar en een onzichtbaar gedeelte en is daardoor slechts gedeeltelijk meetbaar. Cultuur<br />
wordt zichtbaar in rituelen en symbolen en overgedragen via verhalen over onder meer helden.<br />
Rituelen en symbolen kunnen worden waargenomen en naar verhalen kan via interviews worden<br />
gevraagd. Gedrag is eveneens een uitingsvorm van cultuur en kan worden waargenomen maar is<br />
slechts beperkt meetbaar.<br />
De Man (2004) geeft aan, d<strong>at</strong> het gebruik van meetinstrumenten die gebaseerd zijn <strong>op</strong><br />
waarnemingen door betrokkenen, een zeer beperkt beeld geven van de werkelijkheid van<br />
organis<strong>at</strong>ies. Hij benadrukt d<strong>at</strong> de waarden die in een cultuurdiagnose naar boven komen, zoals<br />
met behulp van het OCAI instrument, niet per definitie afbeeldingen zijn van deze verborgen<br />
regels, maar een bewuste interpret<strong>at</strong>ie daarvan in termen van onderliggende waarden.<br />
Met de begrippen van de cultuurdiagnose wordt een bewust verhaal geschreven (narr<strong>at</strong>ive) om<br />
zin te geven aan een situ<strong>at</strong>ie die de betrokkenen niet direct kunnen analyseren.<br />
Ook Aardema (2005) geeft aan d<strong>at</strong> het problem<strong>at</strong>isch is om waarden in hun meest zuivere vorm<br />
boven tafel te krijgen. Bij gebruikmaking van enquêtes kunnen waarden gemanipuleerd, ontkend<br />
of verzwegen worden.<br />
Ik kom tot de conclusie d<strong>at</strong> organis<strong>at</strong>iecultuur slechts beperkt meetbaar is en d<strong>at</strong> de uitkomsten van<br />
enquêtes een beperkt beeld geven van de onderliggende waarden, motieven en gedragingen van<br />
medewerkers in organis<strong>at</strong>ies.<br />
Tot nu toe is het proces van <strong>cultuurverandering</strong> beschreven volgens een vrij strak plan w<strong>at</strong> <strong>op</strong> een<br />
projectm<strong>at</strong>ige wijze ten uitvoer gebracht moet worden. Daarbij is geen rekening gehouden met<br />
<strong>Een</strong> <strong>postmoderne</strong> <strong>kijk</strong> <strong>op</strong> <strong>cultuurverandering</strong><br />
32
Change language