Een postmoderne kijk op cultuurverandering - DSpace at Open ...

De kracht van de organisatiecultuur schuilt volgens Cameron en Quinn in het vermogen ervan
mensen bij elkaar te brengen, en zo ook invloeden vanuit de omgeving de baas te worden.
De gemeenschappelijkheid en consensus over percepties, herinneringen, waarden, attitudes en
definities, zijn de belangrijke pijlers waarop een organisatie functioneert (Cameron en Quinn, 1999).
Het model wat Cameron & Quinn (1999) hebben ontwikkeld is niet alleen zeer goed bruikbaar voor
het uitvoeren van een cultuurdiagnose maar biedt tevens het instrumentarium om een cultuur te
veranderen. Het model is geënt op een theoretisch kader en een uitgebreid empirisch onderzoek.
Aan de hand van de inzichten van bovengenoemde auteurs is het begrip organisatiecultuur vanuit het
modernistisch perspectief verklaard.
Als belangrijkste kenmerk van deze modernistische benadering kan namelijk worden aangemerkt dat
organisatiecultuur wordt gezien als een objectieve werkelijkheid die te meten en te veranderen is, en
dat de organisatiecultuur als een aparte onderscheidbare variabele functioneel (of dysfunctioneel)
kan zijn voor een organisatie. In dit verband wordt gesuggereerd dat er ”betere” en ”slechtere”
organisatieculturen zijn en dat het management de organisatiecultuur zo moet managen dat de
”juiste” organisatiecultuur aanwezig is.
Tot nu toe lijkt het of elke organisatie gekenmerkt wordt door één organisatiecultuur. Het merendeel
van de studies definieert organisatiecultuur ook als een intern consistent pakket waarover binnen de
organisatie consensus bestaat.
In de volgende paragraaf zal ik organisatiecultuur vanuit het postmodernistische perspectief
beschrijven. Daaruit blijkt dat cultuur helemaal niet zo consistent is als in het modernistische
gedachtegoed wordt aangenomen.
2.4 Het postmodernistische perspectief op organisatiecultuur
Op de modernistische visie, van organisatiecultuur en organisatietheorie, is een reactie gekomen in
de vorm van het postmodernistische perspectief. Postmodernisten stellen dat organisaties en hun
cultuur geen realiteit op zich hebben, maar louter sociale creaties en constructies zijn, waarmee
actoren zin geven aan een niet ophoudende stroom van acties en interacties (Allaire & Firsirotu,
1984). Volgens de postmodernisten voldoet de conventionele aanpak van cultuurverandering niet
meer omdat deze vooral is gebaseerd op achterhaalde modellen van de organisatie dynamiek.
Zo beschouwen modernisten organisaties als ”dingen” statische grootheden waaraan je tal van
aspecten kunt onderscheiden zoals de structuur, de cultuur, de systemen, de mensen, het
management enzovoort. Al die aspecten worden opgevat als aparte fenomenen die als variabelen in
een causaal model op elkaar inwerken en elkaar beïnvloeden (Homan, 2005).
Postmodernisten zien organisaties niet langer als een machine of een organisme, waarin de
organisatiecultuur een deel van uitmaakt, maar als zijnde zélf een cultureel verschijnsel.
Deze voorstelling van organisatiecultuur legitimeert de opvattingen van cultuur als gedeelde kennis,
als een systeem van gedeelde meningen en als manifestatie en uitdrukking van de bewuste
activiteiten van de menselijke geest.
Nieuwe inzichten vanuit de postmodernistische visie op organisatiecultuur kunnen resulteren in een
nieuw perspectief op de aanpak van cultuurverandering. In deze paragraaf zal het begrip
organisatiecultuur worden beschreven vanuit dit postmodernistische perspectief.
Aanhangers van het postmodernistische perspectief gaan er vanuit dat er verschillende manieren zijn
om tegen de werkelijkheid aan te kijken. In deze fragmentarische visie bestaan er meerdere
waarheden naast elkaar. Postmodernisten karakteriseren organisatiecultuur in termen van
ambiguïteit, complexiteit, multipliciteit en flux. Flux geeft aan dat het om een voortdurende stroom
van veranderingen gaat. Taal speelt een belangrijke rol in het construeren van de werkelijkheid. In
de postmodernistische benadering krijgt taal een geheel eigen plaats toegemeten. De taal wordt
opgevat als spil of drager van de werkelijkheid. Taal is een middel om de dingen die men
Een postmoderne kijk op cultuurverandering
23