Een postmoderne kijk op cultuurverandering - DSpace at Open ...

2. Literatuuronderzoek
2.1 Inleiding
In dit hoofdstuk wordt begonnen met een literatuurstudie over organisatiekundige theorievorming en
de theoretische perspectieven die binnen de theorie worden gehanteerd.
Aan de hand van diverse auteurs wordt aangegeven dat er hele verschillende manieren van ”kijken”
bestaan binnen de organisatiekunde.
De redeneerwijze is steeds dat er hele verschillende invalshoeken (paradigma’s) bestaan van waaruit
je naar organisaties kunt kijken. Met paradigma bedoel ik de wijze waarop individuen de wereld om
zich heen waarnemen en ordenen (Burell & Morgan, 1979). Het paradigma wat managers hanteren
is bepalend voor de stijl van managen, de besluitvorming, de wijze van aanpak van de
organisatieverandering en de uitvoering van de verandering. De theoretische perspectieven laten zien
dat het een vrij bekende manier van denken in de organisatiekunde is, dat afhankelijk van het
gekozen paradigma er andere acties worden ondernomen om organisaties te veranderen.
Bij het veranderen van de organisatiecultuur geldt eveneens dat het paradigma bepaalt wat je
concreet gaat doen en welke acties er worden ondernomen.
In paragraaf 2.3 zal eerst een antwoord geformuleerd worden op de deelvraag ”wat wordt verstaan
onder het begrip organisatiecultuur”. Dit zal worden gedaan aan de hand van twee paradigma’s,
namelijk vanuit het modernistische (klassieke) en postmodernistische perspectief.
De theoretische uitgangspunten die binnen beide perspectieven gangbaar zijn zal ik gebruiken voor
het beantwoorden van de geformuleerde onderzoeksvraag: ”welke verschillen bestaan er tussen het
modernistische en het postmodernistische perspectief op organisatiecultuur?”.
Daarbij is van belang om een beeld te schetsen op welke punten de beide perspectieven van elkaar
verschillen. Wanneer ik dit weet kan ik organisatiecultuur, en meer in het bijzonder
cultuurverandering, vanuit de verschillende invalshoeken benaderen.
In paragraaf 2.5 zal ik de deelvraag: ”hoe wordt cultuurverandering vanuit het modernistische
perspectief aangepakt” beantwoorden.
Vervolgens zal ik, in paragraaf 2.6, een antwoord formuleren op de deelvragen: ”welke elementen
zijn te herkennen in het postmodernistische perspectief op en de postmodernistische aanpak van
cultuurverandering en welke samenhang bestaat er tussen de afzonderlijke elementen”.
Op basis van de postmoderne kijk op organisatiecultuur zal ik in paragraaf 2.7 de deelvraag ”hoe kan
de samenhang tussen de afzonderlijke elementen modelmatig worden weergegeven” beantwoorden.
2.2 Verschillende paradigma’s in de organisatiekunde
Om organisaties beter te leren begrijpen is het zinvol om deze te benaderen vanuit verschillende
perspectieven. Het levert een beter vermogen op om organisaties te analyseren en te doorgronden.
Volgens Hatch (1997) is het moeilijk een eenduidig beeld van organisaties te krijgen en daarom
moeten we ons bewust zijn van de verschillende perspectieven en bijbehorende verschillende
manieren van kijken om zo een beter inzicht in de gebeurtenissen binnen organisaties te krijgen.
Deze verschillende manieren van ”kijken” zijn tevens van belang omdat binnen de verschillende
perspectieven veranderingsprocessen op andersoortige wijze worden aangestuurd.
Burrell en Morgan (1979) onderscheiden twee dimensies over het denken en managen van
organisaties: ”de subjectieve versus objectieve dimensie” en de ”orde door regulering versus radicale
verandering door het toestaan van chaos”.
Door deze twee dimensies te beschouwen als assen van een matrix ontstaat een beeld van vier
paradigma’s:
Een postmoderne kijk op cultuurverandering
9