V Van n 7 t tot 1 107 - Artesis

14% naar 18%. De vergrijzing kan geïllustreerd worden aan de hand van de ‘ouderenafhankelijkheidsindex’.
Deze afhankelijkheidsratio geeft de verhouding weer van het aantal 65-plussers tegenover het aantal
personen tussen 20 en 64 jaar. In 2008 staan er 30 personen van 65 jaar of ouder tegenover 100 personen op
actieve leeftijd. In 1981 stonden slechts 24 personen tegenover 100 actieven. Tegen 2020 zal de ratio
‘potentiële steun’ bijna gehalveerd zijn.
Bovendien stijgt het aandeel oude ouderen, 80 jaar en ouder, dit is de veroudering binnen de veroudering. Dit
hangt samen met de toename in de levensverwachting. In 1995 was de levensverwachting bij de geboorte
voor mannen en vrouwen 78,03 jaar. In 2006 is dit gestegen naar 80,73 jaar, een winst van meer dan 2 jaar
op 10 jaar tijd. En de grenzen zouden nog niet bereikt zijn.
De vergrijzing en ontgroening zijn ook gevolgen van de daling in het geboortecijfer. Hoewel er sinds 1985
terug een stijging te merken is in het totale vruchtbaarheidscijfer, met een opvallende stijging sinds 2003, staat
men in Vlaanderen met een gemiddelde van 1,73 kinderen per vrouw nog ver af van het gemiddelde van 2,1
kinderen dat nodig is om in de vervanging van de generaties te voorzien. Om een vergelijking te maken, in
1964 bedroeg het aantal kinderen per vrouw in Vlaanderen nog 2,72. In 1985 daalde dit tot 1,45 kinderen per
vrouw. De daling in het vruchtbaarheidscijfer houdt verband met het gestegen opleidingsniveau van vrouwen,
de toetreding van vrouwen op de arbeidsmarkt en het toenemende gebruik van anticonceptiva.
Niet alleen is de bevolkingsstructuur gewijzigd. Ook hebben processen van de-traditionalisering van de
levensloop een heel nieuwe invulling gegeven aan het leven van jong en oud. Technologische innovaties, een
mondiale economie, emancipatie van de vrouw, een toegenomen opleidingsgraad, hogere welvaart, langere
levensverwachting, groeiende flexibiliteit en mobiliteit en nog vele andere processen maken dat de Westerse
maatschappelijke organisatie fundamentele transformaties heeft ondergaan. De technologische en
economische vooruitgang sinds de 2 de wereldoorlog geven aanleiding tot een groter wordend pallet aan
handelingsmogelijkheden waardoor de zelfstandigheid en ontplooiingsmogelijkheden zijn toegenomen.
Waarden, houdingen en gedrag zijn niet langer louter voorgeschreven door traditie en sociale instituties, maar
berusten in grotere mate op persoonlijke keuzes. Mensen kunnen genieten van een grotere
beslissingsonafhankelijkheid, doordat traditionele instituten en sociale leefregels de levensloop niet meer
domineren. Op vlak van familiale structuren en sociale netwerken heeft dit geleid tot vele sprongen en
zijsporen. Door onder andere echtscheidingen en alternatieve leefvormen hebben we niet meer te maken met
het klassieke nucleaire gezin van de jaren ’50 3 , maar met zeer diverse gezinspatronen die bovendien sterk
kunnen wijzigen in de levensloop.
2.1.5 Ter uitleiding
Intergenerationele solidariteit is multidimensioneel. Het gaat over meer dan steunrelaties in families of
herverdelingstransfers op samenlevingsniveau. Onder intergenerationele solidariteit verstaan we de sociale
verbondenheid tussen generaties en de manier waarop die, zowel in een micro gezinssfeer als op een macro
samenlevingsniveau, ingevuld en aangewakkerd wordt. Intergenerationele solidariteit gaat over ‘relaties
tussen generaties’, zowel binnen familiale structuren, binnen groepsverbanden als over hele generaties heen.
De aard van de relaties moet op een multidimensionele wijze bekeken worden. We grijpen hiervoor terug naar
de indeling van Bengtson en Roberts (1991). Hoewel er verschillende kritieken op deze theorie zijn
geformuleerd, biedt ze een inzicht in de deelfacetten van intergenerationele solidariteit en geeft ze daarmee
een opening om het begrip in al zijn dimensies te bekijken. Een studie naar intergenerationele solidariteit
moet steeds vertrekken vanuit verschillende posities, met aandacht voor de reciproke relaties tussen de
generaties. Binnen dit kader onderscheiden de auteurs zes dimensies van intergenerationele solidariteit op
niveau van de familie. De eerste dimensie is de ‘affectionele solidariteit’. Dit verwijst naar de gevoelens die de
familieleden hebben ten opzichte van elkaar. Bijvoorbeeld gevoelens van vertrouwen, begrip, respect,
3 In de loop van de geschiedenis hebben we steeds te maken gehad met diverse gezinspatronen. In sociaal-demografische
studies wordt echter vaak vergeleken met de jaren ’50.
Van 7 tot 107 19