V Van n 7 t tot 1 107 - Artesis

4.4.1 Intergenerationele solidariteit binnen de huidige demografische context van vergrijzingen
ontgroening.
4.4.1.1 Wat is intergenerationele solidariteit?
In de literatuur werd reeds aangegeven dat intergenerationele solidariteit veel dimensies kent, namelijk de
affectionele, associationele, functionele, consensuele, normatieve en structurele dimensie. En dat de
intergenerationele solidariteit op verschillende niveaus kan bestaan, namelijk op micro –en macroniveau.
Intergenerationele solidariteit op macroniveau verwijst naar de geïnstitutionaliseerde solidariteit, voornamelijk
bewerkstelligd door het systeem van de sociale zekerheid. De intergenerationele solidariteit op microniveau
verwijst naar de familiale solidariteit, de solidariteit die er bestaat tussen verschillende generaties binnen de
familie. Ook in de interviews kwamen er verschillende aspecten van intergenerationele solidariteit aan bod:
intergenerationele solidariteit als eigenbelang, intergenerationele solidariteit als herverdelingsmechanisme en
de wederkerigheidsdimensie van intergenerationele solidariteit. Op het eigenbelang als belangrijke component
van solidariteit wordt later nog gedetailleerder op ingegaan. Hier wordt echter al aangegeven dat in de
interviews vaak naar voor kwam dat intergenerationele solidariteit ook een zeker eigenbelang inhoudt, zonder
echter afbreuk te doen aan de meer altruïstische vormen van solidariteit. Deze laatste zou dan eerder op
microniveau voorkomen, terwijl voor de geïnstitutionaliseerde solidariteit die component eigenbelang toch
sterk opspeelt.
Jan Van Bavel – prof. Demografie: “Solidariteit is het vermogen om op korte termijn het eigenbelang
aan de kant te schuiven ten voordele van een belang op wat langere termijn. Dat is de essentie van
solidariteit. En ook het belang van de zwakkeren. En intergenerationele solidariteit is het vermogen
om het belang van de eigen generatie wat opzij te zetten of rekening te houden met de belangen van
andere generaties. Maar ik denk dat de reden waarom mensen solidair zijn met bijvoorbeeld
bejaarden, dat dit dieper gaat. Ik denk dat er ook altruïstische solidariteit bestaat die los staat van de
vraag of men al dan niet zelf ooit bejaard zal worden en afhankelijk zal worden van zorg. Maar dan
wel eerder op familieniveau, familiale solidariteit is iets heel sterks. ”
Een tweede aspect aan intergenerationele solidariteit is dat dit vooral gezien wordt als een
herverdelingsmechanisme van de lasten van de vergrijzing tussen de generaties. De lasten mogen niet
allemaal op de jongeren afgeschoven worden. Er moet gezocht worden naar goede mechanismen die de
lasten op een eerlijke en rechtvaardige manier tussen de generaties verdelen.
Bea Cantillon – Prof. Sociologie: “Die samenleving zal zich modelleren en aanpassen aan dat nieuwe
gegeven, onder druk van de omstandigheden. Het gaat een kwestie zijn van hoe je op een
rechtvaardige manier de lasten kan verdelen. Als je het natuurlijk zo doet dat de ouderen zeer rijk
worden en dat de jongeren moeten werken en gigantische belastingen moeten betalen om die rijke
ouderen te onderhouden, dan vraag je natuurlijk om een generatieconflict.”
Nauw aansluitend bij de visie op intergenerationele solidariteit als herverdelingsmechanisme wordt
intergenerationele solidariteit gezien als een reciprook; wederkerig begrip. Aangezien niet alle lasten bij de
jongeren gelegd mogen worden moet de solidariteit van beide kanten komen: van jong naar oud en van oud
naar jong. Dit vinden we ook terug bij Bengtson. Het uitgangspunt bij Bengtson bij het ontwikkelen van een
theoretisch ‘intergenerationeel solidariteitsmodel’ was een multidimensionele visie op intergenerationele
solidariteit, met aandacht voor de reciproke of wederzijdse steun tussen de generaties.
Anne Van Meerbeeck – Filantropieadviseur Koning Boudewijnstichting: “Intergenerationele
solidariteit is voor mij geven en nemen. Wederkerigheid is iets dat blijft bestaan. En voor mij heeft het
heel veel te maken met sociale cohesie. Een samenleving zonder enige vorm van solidariteit zal niet
overleven in mijn ogen. De mens is en blijft een sociaal wezen. Ik denk dat je altijd een vorm van
solidariteit zal nodig hebben en die zal zeker in bepaalde tijden in vraag worden gesteld, maar er zal
altijd worden teruggekomen op een zekere vorm van solidariteit.”
Van 7 tot 107 50