Dienstenhandel en de Interne Markt - E-thesis

Hoofdstuk 1: Begrippen en problematiek Hoofdstuk 1: Begrippen en problematiek
“The labour of the menial servant, on the contrary, does not fix or realize itself in any
particular subject or vendible commodity. His services generally perish in the very instant of
their performance, and seldom leave any trace or value behind them, for which an equal
quantity of service could afterwards be procured.” (Smith, 1904 in Rouffaer en Timmermans,
1991:13)
In het begin van de 20 ste eeuw namen de dienstensectoren in de meeste geïndustrialiseerde
landen echter vlug aan belang toe 2 , waardoor de economische studie van deze
snelgroeiende activiteiten niet lang meer kon uitblijven: de nood voor een structurele
opdeling van alle economische activiteiten werd immers groter. Zulks een opdeling van alle
economische activiteiten wordt een specificatiemodel genoemd: een theoretisch model dat
als doel heeft een onderscheid te kunnen maken in de verscheidene activiteiten die in een
economie worden uitgevoerd. Op basis van deze opdeling worden definities opgesteld en
worden bepaalde inzichten verkregen, bv. hoe de economische sectoren zich onderling
verhouden (Rouffaer en Timmermans, 1992:15). Deze inzichten zullen op hun beurt de basis
vormen voor verdere analyse. Belangrijk om weten is dat geen enkel model zaligmakend is:
ze zijn allemaal het kind van de tijdsgeest waarin ze werden opgesteld, net zoals van de
opsteller. Dit betekent dat opdelingen en definities kunnen wijzigen naarmate de opsteller
meer – of minder – de nadruk legt op bepaalde eigenschappen van de diensten.
De meest gebruikte specificaties voor de opdeling van de economie zijn de klassieke
specificaties, maar recent werden ook enkele ‘nieuwe’ modellen ontwikkeld met elk hun
eigen invalshoek.
1.1.1 De klassieke specificaties
Volgens Rouffaer en Timmermans (1991) zijn de klassieke specificatiemodellen (waarvan
een beperkte lijst wordt gegeven in Figuur 1.1) gebaseerd op productie, functionaliteit of
consumptie. Elk van deze classificaties voorziet een eigen rol voor de dienstenactiviteiten,
maar het belang dat aan deze activiteiten wordt gehecht en de invulling van het begrip
varieert per benaderingsmethode.
1.1.1.1 Indeling op basis van de productiefactor
De eerste persoon die op systematische wijze ordening bracht in de economie was Clark
(zich baserend op Fisher). De Fisher-Clark- specificatie (1935/1940) deelt de economie op in
drie sectoren: de primaire (landbouw en mijnbouw), de secundaire (verwerkende nijverheid)
en de tertiaire sector (al de rest). Volgens Clark behoren alle activiteiten die niet rechtstreeks
aan de eerste twee sectoren kunnen worden toegewezen tot de tertiaire sector. De
2 Een analyse van deze tertiariseringstrend vindt u in Hoofdstuk 2 van deze thesis.
Dienstenhandel en de Interne Markt
4