Verkenning Maatschappelijke Kosten en Baten - Sport Knowhow XL

3.2 OEI-leidraad en flexibiliteit
Sinds 2000 is de MKBA verplicht voor alle grote
infrastructuurprojecten in Nederland. Hiertoe is een
standaard methodiek vastgesteld die Overzicht Effecten
Infrastructuur (OEI) wordt genoemd. De daaruit voortgekomen
OEI-leidraad is het vertrekpunt voor onze aanpak.
De OEI-leidraad gaat uit van de veronderstelling dat
relevante informatie over het te bestuderen project
beschikbaar is ten tijde van het uitvoeren van de analyse.
Voor de Olympische Spelen is die veronderstelling, meer
nog dan bij de meeste infrastructuurprojecten, moeilijk te
hanteren. Er gaat in de toekomst immers nog een grote
hoeveelheid informatie beschikbaar komen, die van invloed
gaat zijn op de besluitvorming. Daarom hanteren wij bij de
inrichting van het evaluatie-instrument en de interpretatie
van de eerste resultaten een aanvulling op het OEI-kader
vanuit de reële optiebenadering. Deze optiebenadering past
in de gedachten die daarover door het CPB zijn ontwikkeld. 16
In deze VMKB hanteren we uitsluitend de strategische
kant van de reële optie-benadering. We menen dat de
waarderingskant van de reële optiebenadering een nuttige
toepassing kan krijgen bij de besluitvorming die nog zal
plaatsvinden voordat het definitieve bid wordt ingediend.
De resultaten uit deze VMKB betreffen zowel harde
financiële informatie als meer kwalitatieve informatie,
gebaseerd op de huidige inzichten en gegevens. In de loop
der jaren komt er nieuwe informatie beschikbaar op basis
waarvan het project kan worden bijgestuurd.
Met als resultaat dat de economische waarde van het
project verbetert. 17 Deze ‘extra’ waarde mogen we
beschouwen als optiewaarde.
In deze VMKB maken we onderscheid tussen de voorbereidingsfase
(tot en met 2019) en de projectfase (vanaf
2020), die van elkaar worden gescheiden door het indienen
van het bid. Vanaf indiening van het bid gaat Nederland
immers echt risico lopen. 18 In de praktijk van dit onderzoek
betekent dit dat we de kosten en baten van het “project”
netto contant maken per start van het project in 2020.
16. Al in 2000 opperde het CPB om de reële optiebenadering te benutten: “Door
flexibele vormgeving en fasering van het project kan beter worden ingespeeld
op toekomstige ontwikkelingen en kunnen de risico’s van verkeerde beslissingen
worden verkleind. Vanwege onzekerheid over toekomstige omstandigheden
kan het verstandig zijn om bepaalde ‘opties’ open te houden totdat er meer
duidelijkheid is. De reële optiebenadering biedt een kader voor zo’n strategische
besluitvorming.” (Risicowaardering bij publieke infrastructuurprojecten, 2004)
3.3 Risico’s en onzekerheden
De organisatie van de Spelen is nog ver weg en de toekomst
is onzeker. In deze VMKB krijgen deze onzekerheden op
verschillende manieren een plek, zoals is weergegeven in
onderstaande tabel. 19
Tabel 6: Omgaan met risico’s en onzekerheden van de Spelen
Type risico Voorbeeld Methode
Beslisonzekerheden Afzien van bid in 2016 Reële optiemethode
Pure risico’s Veiligheidsincidenten Gevoeligheidsanalyse
Ramingsonzeker- Kosten van sport- Bandbreedte op
hedenfaciliteiten
aannamen
Marktrisico Prijsfluctuatie Trend/groeipad
Risico-opslag
Economische
disconteringsvoet scenario’s
De kosten en baten van de Olympische Spelen vallen in
verschillende jaren en de omvang is onzeker. Omdat een
euro vandaag meer waard is dan een euro morgen en een
zekere euro meer waard is dan een onzekere euro, kunnen
de geldstromen niet zomaar bij elkaar worden opgeteld.
Om toch iets te kunnen zeggen over de waarde van de
alternatieven, maken we gebruik van de netto contante
waarde (NCW). Dit is een methode waarbij kasstromen via
een disconteringsvoet in de toekomst worden vertaald naar
een bedrag op een bepaald moment (i.c. 2020). Wij sluiten
in deze VMKB aan bij de OEI-richtlijnen en hanteren reële
prijzen plus een discontovoet van 5,5%; deze discontovoet
bestaat uit 2,5% reële rente en 3% risicopremie.
Om meer grip te krijgen op marktrisico’s is het zinvol om de
uitkomst van de berekening aan een gevoeligheidsanalyse
te onderwerpen en zo een beeld te schetsen van de
bandbreedte waarbinnen de netto contante waarde zich
waarschijnlijk zal bevinden. Dit doen we door onderscheid
te maken tussen base case, worst case en best case. De
base case beschrijft de naar de huidige inzichten meest
waarschijnlijke situatie. De best case en de worst case
beschrijven een situatie waarin alles mee- of tegenzit. We
gebruiken voor de inschatting van de inputvariabelen één
van de volgende methodieken:
17. Recent heeft het KIM in de notitie “nut en noodzaak: het afwegen van kosten en
baten” een uitwerking gegeven van onzekerheden en bijstuurmogelijkheden.
18. Uitzondering hierop vormen investeringen die reeds voor 2019 en speciaal voor
de Spelen moeten worden gedaan.
19. In deze VMKB hebben wij de grootste onzekerheden in kaart gebracht, maar geen
volledige risicowaardering gedaan.
Rebel | Arup
35