SOA consensus 1997 - Huidziekten.nl

SOA DIAGNOSTIEK & THERAPIE RICHTLIJNEN 1997
9.3 Syfilis therapie: algemeen beleid
9.3.1 Inleiding (zie ook het addendum ad 9.4.6):
De CDC (1993) adviseert voor vroege syfilis (lues I en II, lues latens 1 jaar geleden geacquireerd) 3 x 2.4 mE
benzathine benzylpenicilline. Na i.m. therapie van vroege syfilis volgens 9.3.3.1 van patiënten, die niet door
HIV geïnfecteerd zijn, is de kans op symptomatische neurosyfilis te verwaarlozen. Na behandeling met 1 x
i.p.v. 3 x 2.4 mE benzathine benzylpenicilline i.m. is er wel enig risico. Vandaar dat in Nederland ook voor
vroege syfilis gekozen is voor 3 x 2.4 mE benzathine benzylpenicilline i.m., mede gezien de mogelijkheid van
een (nog niet te detecteren) HIV-infectie, al is bij individuele patiënten de keuze voor 1 x 2.4 mE benzathine
benzylpenicilline te verdedigen, met name als het primaire syfilis (lues I) betreft. Na i.m. therapie voor late
syfilis volgens 9.3.3.2 lijkt het risico op de ontwikkeling van symptomatische neurosyfilis uit een asymptomatische
neurosyfilis beperkt.
Er zijn sterke aanwijzingen dat het risico op het ontwikkelen van neurosyfilis bij HIV geïnfecteerden groter
is dan bij niet-HIV-geïnfecteerden. Ook lijken de liquorafwijkingen na therapie van neurosyfilis bij HIVgeïnfecteerden
langzamer te normaliseren dan bij niet-HIV-geïnfecteerden, afgezien van de verminderde
betrouwbaarheid van de luesserologie bij een kleine minderheid van HIV-geïnfecteerden. Wat betreft de cutane
symptomen ziet men bij HIV-geïnfecteerden, met name in de latere fasen van de HIV-infectie, in het
secundaire stadium van syfilis vaker ulceratieve cutane lesies.
Het is onbekend of bij i.m. behandeling procaïnepenicilline of benzathine benzylpenicilline de voorkeur
verdient. Procaïnepenicilline geeft in vergelijking met benzathine benzylpenicilline bij een hoger percentage
patiënten een aantoonbare liquorspiegel, maar veelal wordt een treponemacide liquorspiegel slechts bereikt
door procaïnepenicilline te combineren met probenecid. Dat is een omstreden combinatie, omdat mogelijk de
liquorspiegel verhoogt wordt ten koste van de CZS weefselspiegel.
Behalve het voorgaande is bij de therapiekeuze de kans op daadwerkelijke effectuering van de voorgeschreven
therapie van belang. Bij een slechte "patient compliance" kan voor lues I éénmalige i.m. therapie op dag
1, eventueel herhaald op dag 15 in geval van lues II, op grond van praktische overwegingen beschouwd
worden als afdoende therapie.
9.3.2 Indicaties voor therapie:*
- alle stadia van syfilis indien nog niet behandeld;
- indien er onzekerheid bestaat over de voorgaande behandeling (bij vroege syfilis dient een kuur gegeven
te zijn, die gedurende min. 10 dagen een treponemicide serumspiegel geeft);
- zwangeren met positieve luesserologie, waarbij het niet met zekerheid is uit te maken of er sprake is van
een nieuw luetisch infect.
* NB Een serologische HIV-antilichaam test dient uitgevoerd te worden in alle patiënten met syfilis,
ongeacht het stadium van de syfilis, aangezien de HIV-status het beleid t.a.v. diagnostiek, behandeling en
controle van syfilis beïnvloedt.
9.3.3 Therapie van syfilis bij niet met HIV geïnfecteerden
9.3.3.1 Vroege syfilis (lues I/II; lues latens recens, 1 jaar tevoren geacquireerd), lues latens van onbepaalde duur:*
- benzathinebenzylpenicilline (Penidural®) 2.4 mE i.m. op dag 1, 8 en 15
* De diagnose lues latens tarda of lues latens van onbepaalde duur kan alleen gesteld worden na uitsluiting
van alle orgaanlues, met name cardiovasculaire lues en neurolues. Zie voor (therapie) beleid bij patienten
verdacht van lues latens van onbepaalde duur bij wie orgaan-lues nog niet uitgesloten is: 9.4.5.2 met addendum
ad 9.4.5.
- 31 -