Interventies voor een leefbare wijk: van theorie naar - Instituut ISW

In dit boek wordt sociale weerbaarheid van een wijk opgevat als de mate waarin de
bewoners gedrag vertonen dat gekenmerkt wordt door een houding die zowel actief als
constructief is en waarbij passieve en destructieve houdingen worden vermeden wanneer
het gaat om het oplossen van problemen in hun leefomgeving. Figuur 1.1 beschrijft deze
gedachte in de vorm van een model van de verandering van gedrag en houdingen in de
wijk. Dit model is een belangrijp uitgangspunt voor ons onderzoek. Interventies die
duurzaam bijdragen aan de sociale weerbaarheid van de wijk zijn interventies die 1)
agressief gedrag ontmoedigen, 2) negatieve, antisociale attitudes omvormen tot positieve,
prosociale attitudes en 3) bewoners activeren en mobiliseren in het individuele en
gezamenlijke belang in de leefomgeving. De overheid treedt hierbij niet altijd sturend op,
maar eerder faciliterend, met het doel om burgers in staat te stellen zelf een substantiële
bijdrage te leveren aan de sociale weerbaarheid van hun woonomgeving.
Voor professionals en beleidsmakers werkzaam in wijken is het uiteraard geen nieuw
inzicht dat er in de mensen en de sociale structuur van de leefomgeving geïnvesteerd
moet worden. In aandachtswijken is reeds een groot aantal initiatieven gaande waarin
professionals al dan niet samen met bewoners werken aan verschillende aspecten van de
sociale structuur. De vraag is echter wat werkt voor welk doel, in welke situatie een
bepaalde interventie al dan niet als succesbelovend kan worden gezien, en hoe de
interventie uitgevoerd moet worden om een zo groot mogelijke kans op succes te hebben.
De vragen ‘wat werkt’, ‘wanneer’ en ‘hoe’ kunnen wij niet alleen vanuit
wetenschappelijke inzichten beantwoorden. Belangrijke ingrediënten hiervoor zijn tevens
de ervaring en de kennis van de professionals die dagelijks met concrete interventies in
de aandachtswijken te maken hebben. In ons onderzoek werken wetenschap en praktijk
dan ook nauw samen.
Dit boek, dat een neerslag is van twee jaar onderzoek in Arnhem, biedt professionals en
beleidsmakers handvatten om sociale ingrepen in de toekomst beter te kunnen kiezen en
te kunnen opzetten. We hebben allereerst achterhaald welke soorten interventies in
Arnhem (en elders) allemaal worden uitgevoerd en met welke gedachte deze opgezet en
uitgevoerd worden. Vervolgens hebben we met behulp van wetenschappelijke inzichten
en met input vanuit de praktijk per type interventie aangegeven wanneer we verwachten
dat deze werkt (voor welke problemen en onder welke omstandigheden) en hoe de
interventie moet worden opgezet en uitgevoerd om een zo groot mogelijke kans op succes
te hebben.
In de hoofdstukken die u tegenkomt in dit boek gaan de auteurs allereerst in op de
specifieke problemen die zij in de eerste fase van het onderzoek per thema (integratie,
conflicten, veiligheid, participatie) in kaart hebben gebracht. De auteurs laten vervolgens
zien hoe deze probleemdiagnose sturend heeft gewerkt bij het verzamelen van
interventies die in potentie aan het oplossen van de gesignaleerde problemen kunnen
bijdragen. Het verzamelen van interventies heeft geresulteerd in een ‘bulklijst’ van
interventies die u in de appendix van dit boek kunt vinden. De onderzoekers hebben met
behulp van documentenanalyse, gesprekken met professionals en andere betrokken
partijen en vragenlijstenonderzoek maar liefst 505 verschillende interventies met
betrekking tot de diverse deelthema’s in kaart gebracht. In het onderzoek dat zich richt op
11
I n t e r v e n t i e s v o o r e e n l e e f b a r e w i j k