Interventies voor een leefbare wijk: van theorie naar - Instituut ISW

H 5 Participatie van bewoners: via project- en
beleidsparticipatie naar participatie in buurt en
samenleving
Ivo Nienhuis en Gert de Roo
5.1 Achtergrond
Het veranderen van gedrag en houding is één van de basisvoorwaarden voor het
verbeteren van het niveau van leefbaarheid en (sociale) veiligheid. Denk bijvoorbeeld
aan de vraag of buren met elkaar omgaan en hoe ze dat doen, crimineel gedrag van
jongeren, de vraag of bewoners een betaalde baan hebben, of ze een oogje in het zeil
houden wanneer de buurkinderen op straat spelen, of buurtbewoners (bereid zijn)
elkaar te helpen op momenten dat dit nodig is, of bewoners afval op straat gooien, et
cetera. Deze voorbeelden zijn slechts enkele van de vele voorbeelden van
gedragingen en houdingen die van invloed zijn op de leefbaarheid en (sociale)
veiligheid. Bewonersgedrag – en de onderliggende houdingen – is dus een hele
belangrijke factor voor de leefbaarheid van de wijk.
Eén van de basislessen van ruim tien jaar stedelijke vernieuwing in Nederland
- en vergelijkbare beleidsprogramma’s in het buitenland - is dat het veranderen van
gedrag en houding niet vanzelf gaat. Fysieke herstructurering - het vervangen van
oude door nieuwe stenen en het geforceerd afdwingen van een sociale mix - leidt niet
tot het oplossen van sociale problemen als schooluitval, (sociale) onveiligheid en
werkloosheid (zie bijvoorbeeld Crump, 2002; Hall, 1997; Uitermark & Duivendak,
2005). De vindplaats van sociale problemen is dan wel de buurt, maar de fysieke
buurt is niet (of slechts zeer gedeeltelijk) de oplossing van sociale problematiek. Het
is dan ook niet verwonderlijk dat professionele instellingen met een maatschappelijk
oogmerk en hun werkers steeds meer werken vanuit een zogenaamde integrale
benadering. In deze integrale benadering is minder plek voor fysieke interventies en
66
I n t e r v e n t i e s v o o r e e n l e e f b a r e w i j k