Interventies voor een leefbare wijk: van theorie naar - Instituut ISW

integratie en beeldvorming onder jongeren (Hoofdstuk 2) vonden de onderzoekers alleen
al op het gebied van langdurige binnen- en buitenschoolse activiteiten in de vijf
aandachtswijken meer dan 160 verschillende interventies die in potentie bij dragen aan de
sociale integratie en beeldvorming. Ook in de andere deelonderzoeken kwamen we een
soortgelijke situatie tegen. De werkwijze en criteria die hebben geleid tot opname van
interventies in de bulklijst worden per hoofdstuk van dit boek nader toegelicht.
Het zou onmogelijk zijn om voor elk van de door ons in kaart gebrachte
interventies uiteindelijk de vragen te willen beantwoorden ‘wanneer’ en ‘hoe’ de
interventie naar verwachting het beste werkt. Na de inventarisatie was een belangrijke
vraag of en hoe op grond van bestaande wetenschappelijke inzichten verschillende typen
interventies te onderscheiden zijn. In deze fase werd weer de beroemde uitspraak van de
sociaal-psycholoog Kurt Lewin bewezen: ‘Niets is praktischer dan een goede theorie’. De
verschillende hoofdstukken van dit boek geven een goede illustratie van deze wijsheid.
De auteurs geven in elk hoofdstuk een overzicht van de door hen gebruikte theoretische
ideeën uit de literatuur die ze hebben toegepast om een goede typologie van interventies
te ontwikkelen. Met behulp van deze typologie konden de onderzoekers vervolgens per
type interventie doelgericht gebruik maken van wetenschappelijke kennis om nader in
kaart te brengen welke factoren volgens verwachting belangrijk zijn voor het slagen of
falen van de interventie. Om een voorbeeld te geven: in hoofdstuk 4 over ‘duurzame
buurtveiligheid’ wordt onder andere een onderscheid aangebracht in de
uitvoeringspraktijk van veiligheidsinterventies als bewoners geconfronteerd worden met
voorvallen van criminaliteit en overlast. Het onderscheid tussen ‘formeel’ en ‘informeel’
berust op de vraag wie er aan zet is: instellingen of bewoners. Kan het uitoefenen van
sociale controle overgelaten worden aan bewoners (informeel) of moeten instellingen de
probleemsituatie zelf aanpakken (formeel)? Als beleidsmakers en -uitvoerenden deze
inschatting correct maken, en hier een geschikte interventie voor inzetten, vergroot dat de
kans van slagen van de interventie aanzienlijk.
Na de inventarisatie en classificatie van interventies wordt in alle hoofdstukken
voor de verschillende typen interventies een analyse gemaakt van de succes- en
faalfactoren zoals we die volgens wetenschappelijke inzichten kunnen verwachten. In de
meeste hoofdstukken komen twee soorten factoren aan bod: kenmerken van de situatie
waarin een interventie plaatsvindt (bijvoorbeeld de mate van vertrouwen in instellingen in
een concrete wijkcontext) en kenmerken van de interventie zelf (hoe is de interventie
opgezet en uitgevoerd?). Voor alle duidelijkheid: we willen en kunnen niet op basis van
puur theoretisch onderzoek voorspellen welke concrete interventie in Arnhem succesvol
zal zijn en welke niet. Wel kunnen we gebruik maken van sociaal-wetenschappelijke
theorieën die relevant zijn voor het inschatten van de te verwachten effecten van
interventies. De theorieën die de onderzoekers hebben gebruikt zijn veelvuldig getoetst
aan de werkelijkheid en bieden daarom een goed uitgangspunt. Ter illustratie: in twee van
de hoofdstukken die zich richten op onderlinge beeldvorming tussen verschillende
groepen bewoners (Hoofdstuk 2 en 3) wordt gebruik gemaakt van de zogenaamde
contacttheorie. Deze theorie benoemt een aantal randvoorwaarden waaronder we mogen
verwachten dat contact tussen verschillende groepen, bijvoorbeeld etniciteiten, tot
vermindering van negatieve stereotypen zal leiden. Een voorbeeld is de voorwaarde dat er
in de contactsituatie geen al te grote verschillen in sociale status tussen de groepen mag
12
I n t e r v e n t i e s v o o r e e n l e e f b a r e w i j k