Interventies voor een leefbare wijk: van theorie naar - Instituut ISW

esluitvormingsprocessen met als hypothetisch(!) gevolg dat de kloof tussen
bewoners en bestuur gedicht wordt (Akkerman et al., 2004; Edelenbos et al, 2005;
Hajer et al., 2001) en de besluitvorming democratisch legitiemer wordt (Edelenbos et
al., 2005). De tweede en derde reden hangen nauw met elkaar samen. Het gaat hier
enerzijds om draagvlakvorming voor het plan of beleid en anderzijds om het
vergroten van het probleemoplossende vermogen om zo de kwaliteit van het plan of
beleid in kwestie te verbeteren. Door bewoners te laten participeren in planvorming
wordt een extra bron van kennis, deskundigheid en creativiteit aangeboord om lokaal
maatschappelijke en bestuurlijke problemen en vraagstukken op te lossen (zie
bijvoorbeeld Helleman & Den Heijer, 2004; Edelenbos et al., 2001). Daarnaast zijn
het bewoners die als eerste en het directste veranderingen in beleid en uitwerkingen
van maatregelen en interventies ervaren. ‘Zij zijn de ervaringsdeskundigen’
(Wagenaar, 2005). Met een goed ‘luisterend professioneel oor’ is het dus
waarschijnlijker dat de effectiviteit, de werkbaarheid en kwaliteit van beleid,
interventies en maatregelen worden vergroot.
In de praktijk lijkt er echter weinig van deze voordelen terecht te komen omdat
professionele organisaties met een maatschappelijk oogmerk vaak kiezen voor
schijnparticipatie - zowel in Nederland als in het buitenland. De uiteindelijke
beslissingsmacht blijft dan bij deze organisaties liggen. Professionele organisaties
met een maatschappelijk oogmerk zijn niet in staat om macht aan elkaar en aan
bewoners af te staan omdat ze (onder andere) sterk verkokerd zijn (zie bijvoorbeeld
Edelenbos et al., 2001). Het gevolg is dat bewoners uiteindelijk gefrustreerd raken en
niet meer willen participeren. Zo zien we zowel in Arnhem als in de
wetenschappelijke literatuur dat bewonersorganisaties, zoals een wijkplatform, vaak
het gevoel hebben dat agenda’s van tevoren al bepaald zijn en dat ze in de praktijk
niet openstaan voor verandering door middel van inspraak (zie bijvoorbeeld
Anastacio et al., 2000). Daarnaast vindt er vaak alleen overleg plaats tussen bewoners
en professionele organisaties wanneer de agenda’s elkaar overlappen; de belangen
van de bewoners(groepen) zijn vaak van ondergeschikt belang aan die van
professionele organisaties. Veel organisaties zijn bezig met het binnenhalen van
subsidies en opdrachten om projecten en interventies te kunnen uitvoeren en
zodoende hun financiële huishouding op orde te houden. Het resultaat is dat
bewoners(groepen) uiteindelijk zich niet serieus genomen voelen: de zin ‘krijgen we
weer wat door onze strot gedrukt’ is vaak te horen in vergaderingen van het
wijkplatform of tijdens inspraakavonden. Innes en Booher (2004) verwoorden dit als
volgt:
74
[Current participation methods] do not satisfy members of the public that they are being
heard; they seldom can be said to improve the decisions that agencies and public
officials make; and they do not incorporate a broad spectrum of the public. … Most
often these methods discourage busy and thoughtful individuals from wasting their time
going through what appears to be nothing more than rituals designed to satisfy legal
requirements.
(pagina 419)
[Current social interventions and area-based policy] are one-way processes from the
agency to the community, designed to say ‘We are doing a great job’ rather than actual
participation, though many agencies list such techniques as participation.
(pagina 426)
I n t e r v e n t i e s v o o r e e n l e e f b a r e w i j k