Interventies voor een leefbare wijk: van theorie naar - Instituut ISW

ijvoorbeeld gezamenlijke projecten te organiseren waarbinnen afhankelijkheden en
belangen worden gecreëerd die de groepsgrenzen overschrijden. De activiteiten die
succesvol zullen zijn, brengen kinderen van verschillende etnische groepen voor een
langere periode bij elkaar, hebben daarbij een gemeenschappelijk doel, eisen van de
kinderen dat ze samenwerken om dit doel te bereiken en ondersteunen dit samenwerken
door toezichthouders. Volgens de theorie is het niet heel belangrijk wat precies het doel is
of door wat voor soort organisatie de activiteit wordt georganiseerd. Een schoolmusical
georganiseerd in verband met de ‘verlengde schooldag’ in de aandachtswijken kan in
principe even goed tot integratie leiden als een multi-etnische voetbalploeg.
Etnische bedreigingtheorie
De structurele gelegenheidstheorie stelt dat integratie slechts kan plaatsvinden als er
daadwerkelijk contact tussen groepen bestaat. Dit is zeker zo als men integratie alleen als
het ontstaan/bestaan van positieve relaties (zoals vriendschappen) beschouwt van mensen
met verschillende etnische achtergronden. Echter, zoals beschreven in de inleiding
bestaat integratie uit twee dimensies. De tweede dimensie heeft betrekking op de
beeldvorming van zowel de allochtone als de autochtone bevolking. Beeldvorming kan
ook veranderen als er geen contact is tussen verschillende groepen, maar als interventies
erop gericht zijn de beeldvorming te verbeteren. In sommigen gevallen is het zelfs beter
als er niet van het begin af aan al contact bestaat. Volgens de etnische bedreigingtheorie
is te verwachten dat de beeldvorming negatiever wordt als er contact tot stand komt en in
de meerderheidsgroep het gevoel ontstaat dat hun status wordt bedreigd door de
minderheden (Blalock, 1967). Om dit te voorkomen zullen de leden van de meerderheid
zich nog sterker afbakenen van de andere groep(en). Het ‘wij-zij’gevoel zal worden
versterkt door bijvoorbeeld nog negatiever over de andere groep te praten. In wijken waar
het aandeel allochtonen rond de 40 % ligt kan een dergelijk proces een rol spelen. Turkse
of Marokkaanse scholieren vormen bijvoorbeeld in sommige klassen op de basisscholen
de grootste groep, waardoor de Nederlandse kinderen hun maatschappelijke
meerderheidspositie verliezen. Bovendien zitten veel autochtone kinderen op een redelijk
witte school buiten de achterstandswijken, waardoor ze dagelijks te maken hebben met
het horen bij de meerderheidsgroep op school en bij de minderheidsgroep in de wijk. Het
is daarom van belang dat er ook interventies plaatsvinden die gericht zijn op het
verbeteren van de beeldvorming onder jongeren in situaties waar al sterke spreiding
tussen de groepen bestaat. Een mogelijkheid om hier ook zonder contact invloed op uit te
oefenen is om de deelnemers kennis te laten maken met de andere culturen. Interventies
die gericht zijn op het leren van culturele verschillen laten jongeren begrijpen waarom de
andere groep zich op een bepaalde manier gedraagt en zelfs dat de verschillen vaak niet
zo groot zijn als gedacht.
Als er dus al negatieve beelden over de andere groepen bestaan of een
meerderheidsgroep in zijn status is bedreigd, pleit de etnische bedreigingtheorie tegen
contact tussen groepen. Vanuit dit oogpunt kunnen interventies die op basis van de
contacttheorie zijn ontwikkeld pas worden toegepast als het conflictpotentieel is
afgenomen. Dit kan worden bereikt door interventies die zonder contact tussen de
groepen aan de beeldvorming van de groepsleden werken. Een voorbeeld van hoe dit
soort interventies eruit kunnen zien wordt gegeven in het hoofdstuk 3.
27
I n t e r v e n t i e s v o o r e e n l e e f b a r e w i j k