Interventies voor een leefbare wijk: van theorie naar - Instituut ISW

Formeel-preventief.
Een formeel-preventief type interventie is geschikt voor buurten die gekenmerkt
worden door een relatief lage mate van collectieve weerbaarheid maar een relatief
hoge mate van subjectieve veiligheid. Onder deze omstandigheden ervaren bewoners
weinig of geen dreiging van criminaliteit of overlast, maar omdat er amper sprake is
van onderling vertrouwen (en vertrouwen in instellingen) en gedeelde verwachtingen,
kan niet van bewoners worden verwacht dat zij eventuele problemen onderling
oplossen. Onder deze omstandigheden is het daarom nodig dat instellingen
interveniëren om te voorkomen dat criminaliteit en overlast een niveau bereiken
waarbij bewoners zichzelf niet meer in staat achten en bereid verklaren om voorvallen
het hoofd te bieden.
Conclusie: een programma van interventies
Investeren in duurzame veiligheid werkt niet wanneer een waaier van interventies
over een aandachtswijk wordt gelegd, waarbij een groot aantal interventies gelijktijdig
wordt uitgevoerd. Investeren in duurzame veiligheid vereist dat een programma van
interventies moet worden ontwikkeld: een programma met aandacht voor de
samenhang tussen deze interventies en de volgorde waarin zij worden uitgevoerd. De
gedachte is dat een effectieve aanpak van criminaliteit en overlast wordt gekenmerkt
door een programma van interventies dat is afgestemd op twee condities: de mate van
collectieve weerbaarheid en de mate van subjectieve veiligheid.
Figuur 4.6 geeft aan welk type interventie onder bepaalde condities als eerste
zal moeten worden uitgevoerd. In buurten met een relatief ongunstige uitgangspositie
zullen meer, en meer verschillende typen, interventies nodig zijn dan in buurten met
een gunstiger uitgangspositie. Omdat de interventies gericht zijn op het verbeteren
van deze condities kan het programma van interventies gezien worden als een
opeenvolging van interventies die inspeelt op de verandering in maatschappelijke
condities die ze teweegbrengen.
Het is duidelijk dat de samenhang tussen interventies en de volgorde waarin
zij worden uitgevoerd een logica heeft die niet straffeloos kan worden genegeerd.
Voordat een volgende interventie kan worden uitgevoerd, zal aan bepaalde
noodzakelijke voorwaarden moeten worden voldaan. Maar wat de meest geschikte
volgorde en samenhang is, is een empirische vraag die in het derde onderzoeksjaar
verder wordt onderzocht. Als er bijvoorbeeld in buurt B met positieve resultaten een
formeel-repressief type interventie is uitgevoerd, is het de vraag op welke manier de
buurt zich gaat ‘bewegen’ in het schema en welk(e) type(n) interventie(s) vervolgens
geschikt zijn voor de veranderde maatschappelijke condities.
Dit hoofdstuk beschrijft een ex-ante evaluatie waarin veronderstellingen
worden blootgelegd die achter interventies schuilgaan en waarin deze
veronderstellingen worden afgezet tegen bestaande wetenschappelijke bevindingen en
inzichten. De Arnhemse veiligheidsinterventies staan in figuur 4.5 geclassificeerd als
typen van interventies. In figuur 4.5 worden twee maatschappelijke condities
onderscheiden waarop de typen interventies moeten zijn afgestemd. Figuur 4.6 maakt
vervolgens inzichtelijk welk type interventie de beste kans van slagen heeft onder
bepaalde condities. Het is een eerste aanzet om te kunnen bepalen welke interventie
zou kunnen werken, onder welke condities en waarom.
64
I n t e r v e n t i e s v o o r e e n l e e f b a r e w i j k