Een Vlaamse spiegel - Nederlandse Vereniging voor Kriminologie

echercheurs en politiedossiers om inzicht te verkrijgen in een middelgrote
Nederlandse drugsorganisatie. Ook politiediensten maakten en publiceerden
dreigingsanalyses op basis van de aanwezige politie-informatie, zoals het
Kernteam Noord- en Oost-Nederland (1999; 2001). Op basis van politiedossiers
en gesprekken met politiemensen legde Van de Port (2001) zich toe op de
geweldspraktijken van de georganiseerde criminaliteit. Van Duyne e.a. (1997;
2001) besteedden veel aandacht aan financieel rechercheren en volgen van
criminele geldstromen. Het onderzoek van Bovenkerk (2001: 197-260) naar
de teelt van nederwiet in Nederland door bewoners van woonwagenkampen
was onder meer gebaseerd op zijn gesprekken met leden van de politieteams.
Hij kwam tot de conclusie dat de rijkdom die de kampers door de drugshandel
verwierven niet werd aangewend om de sociale ladder te beklimmen, maar
eerder in de spreekwoordelijke sok belandde of diende voor de aankoop van
een nieuwe wagen en bankstel.
Daarnaast werden vele inspanningen geleverd om de politionele en justitiële
aanpak te analyseren. Klerks e.a. (2002) evalueerden de kernteams als
instrument in de aanpak van de zware georganiseerde criminaliteit. Van de
Bunt e.a. (2001) onderzochten het strafrechtelijk onderzoek naar de vermeende
corruptiepraktijken tijdens de IRT-periode. Nelen en Sabee (1998) evalueerden
de ontnemingswetgeving. Het onderzoek van Meloen e.a. (2002) baseerde zich
op analyses van landelijke gegevensbestanden en een selectie van 52 grote
ontnemingszaken.
Kortom, Nederlandse onderzoekers ontwikkelden en bekwaamden zich
aanzienlijk in empirisch onderzoek naar zowel het dreigingsbeeld van de
georganiseerde criminaliteit als naar de efficiëntie van de aanpak. Dit kwam
tot stand dankzij de bereidwillige medewerking van de Nederlandse overheid
in het algemeen, en politie en justitie in het bijzonder.
In België was dat helemaal anders. Sinds het begin van de jaren negentig was
de studie van het fenomeen georganiseerde criminaliteit voornamelijk een
politieaangelegenheid. Mee met de internationale beweging kwam er in 1996
een actieplan van de regering ter bestrijding van de georganiseerde criminaliteit,
waarin het belang werd onderstreept om het fenomeen goed in kaart te brengen.
In hetzelfde jaar werd een parlementaire onderzoekscommissie geïnstalleerd,
waarin werd gedebatteerd over kwesties als de definitie van georganiseerde
criminaliteit, de aanpak en, opnieuw, ook de beeldvorming. Deze commissie
was echter maar een lichte versie van het Nederlandse voorbeeld. De
wetenschappelijke en dan vooral criminologische inbreng en ondersteuning
bleef zeer beperkt, en aan de opdracht werd vooral invulling gegeven door
getuigenissen van wetshandhavers te compileren en daaruit beleidsmatige
conclusies te trekken. Niettemin werd door deze onderzoekscommissie een
aantal interessante aanzetten gegeven voor wetenschappelijk onderzoek inzake
georganiseerde criminaliteit. Voorbeelden zijn de strategische analyses die niet
alleen door politiediensten werden opgesteld en de (schuchtere) eerste aanzet
tot kwetsbaarheidanalyses van economische sectoren.
In België sloot de overheid na de onderzoekscommissie opnieuw de rangen en
besteedde ze vooral onderzoeksopdrachten uit aan verschillende universiteiten
P. Van Calster & T. Vander Beken - Denkers en Doeners
11