Een Vlaamse spiegel - Nederlandse Vereniging voor Kriminologie
Een Vlaamse spiegel - Nederlandse Vereniging voor Kriminologie
Een Vlaamse spiegel - Nederlandse Vereniging voor Kriminologie
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
DE KRITISCHE DRANG OM DE DINGEN VOOR MEKAAR TE<br />
KRIJGEN<br />
Ronnie Lippens<br />
Ergens in een min of meer verloren hoekje van David Nelkens veelgelezen<br />
educatief tekstje over vergelijkend rechts- en criminologisch onderzoek leest<br />
men in een korte passage hoe bij<strong>voor</strong>beeld Italiaanse commentatoren eerder<br />
zullen geneigd zijn om hun (straf)rechtssysteem op principiële gronden<br />
te kritiseren, terwijl in Engeland en Wales ‘a system highly influenced by<br />
managerial considerations will be criticized for its remaining inefficiencies’<br />
(Nelken, 2002: 183). Misschien mag dit zinnetje de aanleiding vormen <strong>voor</strong> een<br />
al te korte beschouwing over kritische pragmatiek enerzijds en principiële kritiek<br />
anderzijds. Ik zou het in dit korte bestek graag <strong>voor</strong>al hebben over wat zou kunnen<br />
genoemd worden kritische criminologie in Nederland. Hoewel ik niet echt van<br />
plan ben om aan vergelijkend onderzoek te doen, zal ik toch ook zijdelings iets<br />
zeggen over kritische criminologie of dan toch tenminste criminologische kritiek<br />
in België. Over de betekenis van de vlag ‘kritische criminologie’ en de aard<br />
van de lading is lang niet iedereen het eens, zeker niet in een tijd waar het al zo<br />
bijzonder moeilijk is geworden om het over eender welke vlag en lading eens te<br />
raken. Maar laat me <strong>voor</strong> het gemak als kritische criminologie omschrijven: elke<br />
min of meer systematische poging om (straf)rechtssystemen en -praktijken aan<br />
kritiek te onderwerpen, waarbij gebruik wordt gemaakt van bepaalde noties van<br />
en visies op sociale rechtvaardigheid.<br />
Of het vertrekpunt bij dergelijke pogingen nu ligt in deze noties van en visies op<br />
sociale rechtvaardigheid, dan wel in concrete kritieken op concrete (straf)rechtssystemen<br />
of -praktijken, doet er eigenlijk niet zoveel toe. Als de koppeling tussen<br />
beide maar wordt gemaakt, is het <strong>voor</strong> mij ruimschoots voldoende.<br />
Laat me mijn stelling nog verklappen: veel van wat in Nederland doorging en<br />
doorgaat <strong>voor</strong> kritische criminologie drijft op een nogal sterke pragmatische<br />
onderstroom, terwijl in kritisch-criminologische stemmen in België nogal eens<br />
principiële stellingnames doorklinken. In Nelkens woordkeus: Nederland is<br />
een beetje zoals Engeland (pragmatischer, minder principieel) terwijl België<br />
een beetje op Italië lijkt (principiëler, minder pragmatisch). Misschien beter<br />
uitgedrukt: als in de <strong>Nederlandse</strong> kritische criminologie principiële stellingen<br />
worden ingenomen, ligt daar meestal wel een pragmatische oorsprong aan ten<br />
grondslag. In de Belgische kritische criminologie wordt pragmatische aandacht<br />
<strong>voor</strong> concrete problemen, omstandigheden en ontwikkelingen in veel gevallen<br />
ergens wel principieel gestuurd.<br />
DAT MOET HIER VOORUIT GAAN<br />
Weinig zaken zijn simpel. Het plaatje dat ik hierboven heb geschetst en<br />
hieronder hoop te kunnen illustreren – veel meer dan een illustratie kan<br />
deze beschouwing niet zijn – is dat wel. Het is te simpel. Het lijkt immers<br />
of er hier wordt aangenomen dat het zin zou hebben te gewagen van ‘de’<br />
76 Jubileumuitgave ‘<strong>Een</strong> <strong>Vlaamse</strong> <strong>spiegel</strong>’
Change language