Een Vlaamse spiegel - Nederlandse Vereniging voor Kriminologie

DE CRIMINOLOGIE IN NEDERLAND
EEN GRENSOVERSCHRIJDENDE BESPIEGELING
Cyrille Fijnaut
Het was een aardige gedachte om Belgische collega’s te vragen, gevat
enig commentaar te geven op de ontwikkeling en de stand van de
criminologiebeoefening in Nederland. Ik stel het op prijs dat ik na enig
geharrewar over mijn nationaliteit en universitaire werkplek(ken) ook
ben uitgenodigd om een bijdrage aan deze special te leveren. In deze
‘Nederbelgische’ bespiegeling staan twee thema’s centraal: de organisatie van
de criminologiebeoefening in Nederland enerzijds, de zwaartepunten in het
‘Hollandse’ criminologisch onderzoek anderzijds.
DE ORGANISATIE VAN DE CRIMINOLOGIEBEOEFENING
In het verleden heb ik mij bij herhaling vrij kritisch uitgelaten over de manier
waarop de beoefening van de criminologie in Nederland is georganiseerd.
Zowel gelet op de (relatieve, in vergelijking met omringende landen)
schaarste van de financiële middelen als op het natuurlijke tekort aan
getalenteerde onderzoekers is haar organisatie niet alleen veel te versnipperd
maar ook te zeer in handen van de overheid. Het rijk financiert immers
rechtstreeks en onrechtstreeks maar liefst twee nationale instituten (WODC
en NSCR) terwijl er aan geen enkele universiteit een instituut is dat op eigen
kracht zowel een serieus onderzoeksprogramma als een deugdelijke opleiding
kan bemensen.Heel bijzonder, ook in internationaal verband, is daarenboven
dat in Nederland – naast non-universitaire onderzoeksgroepen als die bij de
Nederlandse Politie Academie – een hele reeks particuliere onderzoeks- en
adviesbureaus op de markt van het criminologisch onderzoek actief is.
Met deze vaststellingen wil ik absoluut geen afbreuk doen aan wat Henk van
de Bunt op beide vlakken poogt te realiseren aan de Vrije Universiteit en de
Erasmus Universiteit in Amsterdam en Rotterdam. Ik bewonder juist zeer wat
hij daar met enkele getrouwen en met de support van enkele collega’s aan
andere universiteiten tracht te realiseren, maar men kan toch niet voorbijzien
aan de roofbouw, ook op zichzelf, die zij bij gebrek aan middelen moeten
plegen om hun doelen enigermate te bereiken.
Evenmin wil ik met die vaststelling productieve collega-hoogleraren als Frank
Bovenkerk en Willem de Haan tekort doen, die zich niet (hoeven te) wagen
aan institution building. Integendeel, hun keuze om zich telkens weer opnieuw
met overgave te wijden aan de bestudering van onderwerpen die hen sinds
lang na aan het hart liggen, is volstrekt begrijpelijk en zeer verdedigbaar. In
de gegeven omstandigheden is het welhaast een wonder dat zij het zo lang
volhouden om met zo weinig middelen het nodige onderwijs te blijven geven
en (vaak met steeds weer nieuwe mensen) door derden gefinancierd onderzoek
te blijven doen.
Hoe merkwaardig, om niet te zeggen: hoe bizar de situatie is voor een relatief
rijk en onderzoeksminded land als Nederland valt natuurlijk het meest op in
C.Fijnaut - De criminologie in Nederland
5