Een Vlaamse spiegel - Nederlandse Vereniging voor Kriminologie

pers ‘Rotterdamse politie betwist slecht cijfer’ op cijfers over 2001. Zij
beweren vooral in nieuwjaartoespraken dat de cijfers beter zijn dan uit
de statistiek blijkt, dit echter zonder altijd een verklaring te geven voor
de verschillen. Vooral de contextualisering van statistisch materiaal op
lokaal vlak krijgt toch een steeds groeiende aandacht (Pauwels, 2002).
Vooral het sturen op prestaties (efficiency) is in in Nederland. De pakkans
van criminelen moet worden vergroot en de prestaties worden verbeterd, zo
kwam o.a. aan de orde op de SMVP conferentie over politie en ethiek in Den
Haag, eerder dit jaar. Sommige korpsleiders hebben zich zelfs gecommitteerd
om de criminaliteit aanzienlijk te doen dalen en ook hun Belgische collega’s
durven zich daar in de veiligheidsplannen aan te wagen, soms nogal naïef.
Het verschil is dat de Nederlanders dan ook durven keuzes maken en het
takenpakket van de politie trachten te reduceren. Politie, zo stelt het Utrechtse
‘bedrijfsplan’, moet vooral verdachten gaan produceren, een betere maatstaf
dan de ophelderinggraad.
Of opsporen wel zoveel bijdraagt tot het werven van vertrouwen van de burgers
is een andere vraag. De mate van inspanning die de politie zich wil getroosten
heeft blijkbaar meer invloed dan het al of niet pakken van de dader (Tyler,
1990) maar dit is natuurlijk nauwelijks te meten. We moeten bij het interpreteren
van statistisch cijfermateriaal inzicht hebben in het gevoerde beleid. Zo
is er in Nederland meer aandacht voor het groeiend ‘handhavingstekort’ en
heeft politieke en maatschappelijke druk er toe geleid dat de politie aan meer
repressieve verlangens wil tegemoet komen. Beleidsmatige doelen (planning
& control) en bureaucratische procedures (voorspelbaarheid, uniformiteit)
bevorderen de discussie omtrent de discretionaire macht van de politie.
Ook in de modellen van bedrijfsvoering duiken steeds meer statistische
toepassingen op: Van Reenen en Kaptein (1998) maken in dit verband onderscheid
tussen boven- en benedenwaarden. De bovenwaarden, zoals efficiëntie,
uniformiteit en beheersbaarheid, komen onder andere tot uitdrukking
in de mission statements en jaarplannen van de korpsen (Delarue, 2001).
Ook gedragscodes, planning- en controlcycli en kengetallen weerspiegelen
de bovenethiek. De benedenwaarden treffen we in de uitvoeringspraktijk
aan: zelfstandigheid en vrijheid, waardering en bescherming van integriteit.
Balanced score cards (voorgesteld als methodologie om prestaties te meten
door de Begische regering in haar Federaal Veiligheidsplan) en EFQM
(Bouckaert e.a., 1997) zijn nieuwe managementmodellen in Nederland en
in België (Depré en Hondeghem, 2000) waarbij uiteraard morfologische en
fenomeenstatistieken van belang zijn (voor recente ontwikkelingen in België
zie onder meer omzendbrief PLP 30 van 9 januari 2003).
Al met al dus een interessante vergelijking, waaruit blijkt dat kwaliteit en
gebruik van de criminaliteitsstatistieken in Nederland de Belgische situatie
overtreft, ondanks de veel ruimere verankering van criminologische instituten
in België. Dit is vermoedelijk mede het gevolg van een grotere stabiliteit in
de politie gedurende de laatste jaren, ondanks de veranderingsdrift die in
Nederland op dit gebied ook frequent woedt.
54 Jubileumuitgave ‘Een Vlaamse spiegel’