Een Vlaamse spiegel - Nederlandse Vereniging voor Kriminologie

economische integratiemodel gaat uit van de samenleving als horizontaal
gestructureerde, gelaagde totaliteit. De groepen die sociaal als immigranten
gedefinieerd worden, treft men aan in de onderste laag. In dit model wordt
criminaliteit van sommigen gezien als het gevolg van hun economische
en sociale marginalisering. De integratiepolitiek tracht de tekortkomingen
en handicaps die het gevolg zijn van hun sociale positie te verhelpen.
Het politico-juridische integratiemodel schetst de samenleving als een geheel
van burgers. De immigranten zijn tweederangsburgers of niet-burgers. Hun
criminaliteit is het product van een onvolledig burgerschap of van illegaliteit.
Integratiepolitiek neemt hier de vorm aan van strijd tegen discriminatie.
Het multiculturele integratiemodel tenslotte ziet de samenleving als een
verticaal gestructureerd geheel, waarin geïmmigreerde bevolkingsgroepen
een specifieke culturele code hebben. Hun criminaliteit wordt gezien als het
gevolg van de miskenning van gedragsnormen die voortvloeien uit hun code.
De integratiepolitiek neemt hier de vorm aan van erkenning van culturele
bijzonderheden, ja zelfs de vorm van een zuil, zoals de titel van het artikel van
Galenkamp en Tempelman suggereert.
Het is mogelijk dat het succes van dit derde integratiemodel in Nederland
deels verbonden is met het fenomeen van de verzuiling, die de Nederlandse
samenleving verticaal structureert in vier groepen die sociaal heterogeen en
ideologisch homogeen zijn, de liberale, socialistische, protestantse en katholieke
zuilen. Als sociale constructies zijn het zuilensysteem en het minderhedenbeleid
de producten van homologe, gelijke manieren van denken.
In 1983 nam de Tweede Kamer de Minderhedennota aan. Het minderhedenbeleid
moest, zoals het zuilensysteem voor de Nederlanders van origine, dienen als
middel tot emancipatie van de allochtonen en hun sociale en economische
tekortkomingen en handicaps verzachten. Hetzelfde beleid moest daarenboven
de discriminaties traceren en bestrijden waarvan zij slachtoffer werden. Daar
stond tegenover dat het nieuwe beleid eiste dat zij de fundamentele waarden
en normen van de juridische staatsorde erkenden, hetgeen nogal eens verward
werd met de nationale orde, de Nederlandse cultuur, normen en dergelijke. De
erkenning van culturele bijzonderheden heeft integratie tot doel, te realiseren
door discussie en overleg tussen de elites van de zuilen en de minderheden, en
door de controle die zij uitoefenen op de leden van hun groep. De geviseerde
groepen zijn de nomaden en de leden van etnische minderheden die legaal
in Nederland verblijven. Onder de migranten worden personen beschouwd
die afkomstig zijn uit de Molukse eilanden, Suriname en de Nederlandse
Antillen, de personen die als gastarbeider overkomen en degenen zich uit de
gebieden van herkomst bij hen voegen in het kader van de familiehereniging.
Natuurlijk telt de ‘multiculti’-optie niet enkel aanhangers. Is dat omdat zij
de overleving van de katholieke en protestantse zuilen legitimeert, ondanks
de secularisering van de Nederlandse samenleving? Het is in ieder geval uit
liberaal-rechts dat er contestatie komt: vanaf 1991 zal Bolkestein zijn bezwaar
tegen het multiculturalisme manifesteren. In 1997 publiceert hij Muslim in de
polder, waarin hij de relatie tussen geloof en politiek, en meer in het bijzonder
tussen islamisme en burgerschap ondervraagt.
De allochtonisering van bepaalde migrantengroepen reproduceert het
72 Jubileumuitgave ‘Een Vlaamse spiegel’